Thời điểm chín muồi để ban hành Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp

ĐỦ CƠ SỞ XÂY DỰNG LUẬT

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ trình bày Tờ trình tóm tắt về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp (CNQP, AN và ĐVCN), Thượng tướng Phạm Hoài Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nêu bật sự cần thiết ban hành Luật CNQP, AN và ĐVCN trên cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn.

Về cơ sở chính trị, Thượng tướng Phạm Hoài Nam nêu rõ: Các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng về xây dựng và phát triển CNQP, công nghiệp an ninh (CNAN) và ĐVCN được thể hiện rõ trong Nghị quyết Đại hội XI, XII, nhất là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 25/10/2013 của Ban Chấp hành TW khóa XI về "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới"; Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22/3/2018 của Ban Chấp hành TW khóa XII về "Định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045", Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành TW khóa XIII về "Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Từ năm 2003 đến nay, để phù hợp với đặc thù của CNQP, ĐVCN, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề. Trong đó có Nghị quyết số 27/BCT ngày 16/6/2003; Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 16/7/2011; Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 về xây dựng và phát triển CNQP; Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 16/4/2018 của Bộ Chính trị về "Chiến lược Quốc phòng Việt Nam".

Trong lĩnh vực CNAN, các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng được đề cập tới trong Kết luận số 142-TB/TW ngày 8/8/2013 của Bộ Chính trị về Đề án "Chiến lược phát triển CNAN giai đoạn 2013-2020 và định hướng 2030"; Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 25/7/2018 của Bộ Chính trị về "Chiến lược an ninh mạng quốc gia"; Nghị quyết số 51-NQ/TW ngày 5/9/2019 của Bộ Chính trị về "Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia"; Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 16/3/2022 của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới".

Về cơ sở pháp lý, Thượng tướng Phạm Hoài Nam nêu rõ: Thời gian qua, Quốc hội đã thông qua nhiều luật, nghị quyết có tác động đến CNQP, AN và ĐVCN, như: Hiến pháp năm 2013, Luật Quốc phòng năm 2018, Luật Công an nhân dân năm 2018, Luật Đầu tư công năm 2019… đòi hỏi phải xây dựng luật để điều chỉnh, nâng cao tính pháp lý những quy định về CNQP, AN và ĐVCN đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Về cơ sở thực tiễn, từ kết quả tổng kết thi hành các pháp lệnh cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, đến nay, việc thực thi các văn bản quy phạm pháp luật về CNQP, AN và ĐVCN đã xuất hiện nhiều vướng mắc, bất cập. Đặc biệt là quy định chức năng quản lý nhà nước về CNQP, ĐVCN của Bộ Quốc phòng, về CNAN của Bộ Công an; tính lưỡng dụng trong hoạt động CNQP, AN; cơ chế ưu tiên nguồn lực cho xây dựng và phát triển CNQP-AN và ĐVCN; vấn đề hợp tác quốc tế trong CNQP, AN; hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ ĐVCN…

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ:

"Ở nhiều nước trên thế giới, các thành tựu phát minh trong lĩnh vực công nghiệp nói chung đầu tiên xuất phát từ CNQP, như Israel là một ví dụ. Thành tựu trong lĩnh vực này lan tỏa sang lĩnh vực khác. Các đồng chí rà soát lại về mặt chủ trương, quan điểm xây dựng luật, các điều khoản cụ thể để thể hiện được tinh thần này, đặc thù là đặc thù ở chỗ nào và chính sách đặc thù ra sao. Nghị quyết số 23 ngày 22/3/2018 của Trung ương về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã nói rõ là phát triển CNQP, AN theo hướng lưỡng dụng, thực sự trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia, tăng cường tiềm lực, tận dụng và phát triển gắn kết CNQP, AN và công nghiệp dân sinh".

Đồng thời, từ thực tiễn các cuộc chiến tranh, xung đột trên thế giới những năm gần đây, nhất là cuộc xung đột Nga - Ukraine đang diễn ra, dự báo chiến tranh trong tương lai và yêu cầu bảo vệ an ninh Tổ quốc, bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong tình hình mới đặt ra yêu cầu phải xây dựng tiềm lực CNQP-AN tự lực, tự cường, hiện đại, lưỡng dụng; thực hiện ĐVCN rộng khắp để chủ động ngăn ngừa từ sớm, từ xa, đẩy lùi và sẵn sàng đối phó thắng lợi trong mọi tình huống, đủ nội lực đánh bại mọi hình thức chiến tranh xâm lược, bảo vệ an ninh quốc gia.

"Với các lý do nêu trên, việc xây dựng Luật CNQP, AN và ĐVCN là rất cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn nhiệm vụ CNQP, CNAN và ĐVCN trong tình hình mới, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các quy định pháp luật có liên quan" - Thượng tướng Phạm Hoài Nam nhấn mạnh.

THỐNG NHẤT CAO SỰ CẦN THIẾT BAN HÀNH LUẬT

Trình bày báo cáo tóm tắt thẩm tra sơ bộ dự án Luật CNQP, AN và ĐVCN, Trung tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh (QPAN) của Quốc hội, nêu rõ: Thường trực Ủy ban QPAN nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật CNQP, AN và ĐVCN. Việc xây dựng luật có các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn vững chắc, nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách trước mắt cũng như lâu dài, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, khả thi góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển bền vững đất nước. Hồ sơ dự án luật đã được Chính phủ trình cơ bản đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; nhiều nội dung được nghiên cứu, chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu. Nội dung dự thảo luật cơ bản phù hợp với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và cơ bản bảo đảm tính khả thi.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhất trí với tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành Luật CNQP, AN và ĐVCN. "Cho đến nay chưa có văn bản luật điều chỉnh trực tiếp, thống nhất về CNQP, CNAN và ĐVCN, mà chỉ có các văn bản dưới luật", Chủ nhiệm Lê Thị Nga giải thích thêm, đồng thời nhấn mạnh: "Chúng tôi đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Quốc phòng và nhận thấy hồ sơ dự án luật đã được chuẩn bị khoa học, nghiêm túc, cơ bản đáp ứng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nhiều tài liệu trong hồ sơ dự án luật rất công phu, kỹ lưỡng như báo cáo rà soát văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến dự án luật dài 139 trang, bản tổng hợp tài liệu nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về CNQP, CNAN và ĐVCN dài 99 trang".

Thượng tướng Phạm Hoài Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng:

"Dự thảo Luật CNQP, AN và ĐVCN gồm 7 chương và 73 điều. Nội dung Luật CNQP, AN và ĐVCN tập trung vào 5 chính sách nổi bật: (1) Phát triển CNQP, CNAN theo hướng lưỡng dụng, bảo đảm sự tham gia của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong hoạt động CNQP, CNAN. (2) Hoàn thiện, sắp xếp, đổi mới hệ thống tổ chức CNQP, CNAN. (3) Thúc đẩy hoạt động khoa học và công nghệ phục vụ phát triển CNQP, CNAN. (4) Huy động nguồn lực cho phát triển CNQP, CNAN. (5) Bảo đảm hiệu quả hoạt động ĐVCN".

Trưởng ban Công tác đại biểu của UBTVQH, Phó trưởng ban Tổ chức Trung ương Nguyễn Thị Thanh cũng đánh giá cao cơ quan soạn thảo đã rất công phu, nghiêm túc trong chuẩn bị dự án Luật CNQP, AN và ĐVCN, với dự thảo luật 73 điều. Dự thảo luật đã pháp điển hóa Pháp lệnh CNQP năm 2008 và Pháp lệnh ĐVCN năm 2003.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, cơ sở chính trị để xây dựng Luật CNQP, AN và ĐVCN rất đầy đủ. Dự án luật này cần được xây dựng theo hướng xác định chủ yếu để thể chế hóa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về CNQP, CNAN và ĐVCN một cách tối đa, chi tiết, nhưng vẫn chấp nhận một số quy định mang tính chất luật khung, luật ống; giao Chính phủ, các bộ, cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản hướng dẫn, quy định chi tiết thi hành. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo kế thừa tối đa các quy định tại Pháp lệnh CNQP và Pháp lệnh ĐVCN; tổng kết thực tiễn 10 năm thực hiện chủ trương của Đảng tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI về CNAN. Cơ quan soạn thảo đã bám sát cơ sở chính trị nhưng tiếp tục nghiên cứu, rà soát để thể chế hóa đầy đủ hơn nữa các chủ trương, chính sách của Đảng, nhất là về chính sách đặc thù để thúc đẩy phát triển CNQP, CNAN và ĐVCN.

Theo kế hoạch, dự án Luật CNQP, AN và ĐVCN được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 6. Trên cơ sở ý kiến của Quốc hội, Ủy ban QPAN sẽ phối hợp với Bộ Quốc phòng để giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, trình UBTVQH cho ý kiến trước khi hoàn thiện dự án luật để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 7.

Bài và ảnh: CHIẾN THẮNG