Tính khoa học trong đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ ở các doanh nghiệp quân đội

Đảng ta khẳng định: "Sức mạnh vô địch của chủ nghĩa Mác là ở chỗ nó kết hợp tính cách mạng triệt để với tính khoa học nghiêm túc"1. Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện thực tiễn của Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần chỉ rõ, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có tư duy khoa học, biện chứng: "Muốn sản xuất được nhiều, nhanh, tốt, rẻ, thì phải có nhiệt tình cách mạng. Nhưng lại còn phải hiểu biết và nắm vững khoa học"2.

Sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III (năm 1960), Đảng ta tập trung lãnh đạo đẩy mạnh công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh thống nhất nước nhà. Trong Báo cáo về nhiệm vụ và phương hướng xây dựng phát triển công nghiệp tại Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) xác định: "Phương hướng chung về kiện toàn và cải tiến tổ chức lãnh đạo công nghiệp là: quán triệt hơn nữa nguyên tắc tập trung dân chủ; tăng cường tập trung thống nhất chỉ đạo trên cơ sở chuyên môn hóa quản lý; tăng cường tính khoa học, chính xác, tính mau lẹ kịp thời, tăng cường quan hệ mật thiết giữa cơ quan lãnh đạo và quản lý các cấp với công nhân, cán bộ ở cơ sở; đề cao trách nhiệm, phân định nhiệm vụ và trách nhiệm rõ ràng giữa các ngành, các cấp"3. Điều đó một lần nữa khẳng định sự cần thiết phải bảo đảm tính khoa học trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nói chung và trong sản xuất, xây dựng kinh tế đất nước nói riêng, nhất là đối với các doanh nghiệp trong nền kinh tế ở nước ta hiện nay.

Doanh nghiệp quân đội (DNQĐ) là một bộ phận của doanh nghiệp nhà nước do Bộ Quốc phòng trực tiếp quản lý; là lực lượng chủ chốt của Quân đội thực hiện chức năng "đội quân lao động sản xuất", đã được xác định xuyên suốt gần 80 năm qua. Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, hoạt động của các DNQĐ phải bảo đảm đúng quy định luật pháp Việt Nam và quốc tế, cạnh tranh bình đẳng trước pháp luật. Các doanh nghiệp vừa phải bảo đảm tốt hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế, vừa phải thực hiện các mục tiêu về bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đây cũng chính là sự quán triệt và thực hiện tốt quan điểm của Đảng về "kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội và đối ngoại"4 góp phần xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Theo đó, góc nhìn về DNQĐ cũng phải toàn diện hơn trong mối quan hệ với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tránh cái nhìn phiến diện, thuần túy về kinh tế, tách biệt hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế của DNQĐ với trách nhiệm quốc phòng, an ninh mà doanh nghiệp phải thực hiện.

Bảo đảm hoạt động đầu tư KHCN đáp ứng yêu cầu xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân; bảo đảm tính lưỡng dụng, kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế.

Cũng như các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế, DNQĐ luôn quan tâm đến phát triển khoa học, công nghệ (KHCN), không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Đặc biệt, xuất phát từ tính đặc thù của các DNQĐ đòi hỏi việc đẩy mạnh phát triển KHCN phải tiếp tục giữ vững tính khoa học góp phần thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" thời kỳ mới trên mặt trận lao động sản xuất, phát triển kinh tế đất nước. Tính khoa học trong đẩy mạnh phát triển KHCN ở các DNQĐ là sự phản ánh đúng quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đúng quy luật, hợp lòng dân và xu thế phát triển của thời đại.

Từ cách tiếp cận trên, qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn của đất nước, khu vực, quốc tế, có thể khái quát "tính khoa học trong đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ ở các doanh nghiệp quân đội" như sau: 1) Phải đúng quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. 2) Thực hiện được các mục tiêu về kinh tế và quốc phòng, an ninh. 3) Đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 4) Khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực của đất nước và Quân đội. 5) Nâng cao năng suất, chất lượng, năng lực cạnh tranh, vị thế, uy tín của DNQĐ ở thị trường trong nước và quốc tế. 6) Gìn giữ, mở rộng, phát triển năng lực sản xuất; bảo đảm an toàn trong lao động sản xuất, bảo vệ môi trường, thực hiện chính sách đối với người lao động và an sinh xã hội. 7) Góp phần đập tan những luận điệu xuyên tạc về vị trí, vai trò của kinh tế nhà nước, doanh nghiệp nhà nước và chức năng, nhiệm vụ của Quân đội.

Thời gian tới, dự báo tình hình thế giới, trong nước bên cạnh những thời cơ, thuận lợi vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Trên thế giới, cạnh tranh chiến lược, cạnh tranh kinh tế tiếp tục diễn ra gay gắt; tranh chấp chủ quyền biển, đảo diễn biến phức tạp; xung đột quân sự Nga - Ucraina và một số điểm nóng diễn biến rất phức tạp, khó lường. Bên cạnh đó, sự phát triển KHCN, thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và những thách thức an ninh phi truyền thống tiếp tục tác động đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Vì thế, giữ vững tính khoa học trong đẩy mạnh phát triển KHCN ở các DNQĐ hiện nay là yêu cầu cấp thiết, trong đó, cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp sau:

Một là, tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các chủ thể, lực lượng về tính khoa học trong đẩy mạnh phát triển KHCN ở các DNQĐ hiện nay.

Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu trong đẩy mạnh phát triển KHCN ở các DNQĐ. Bởi lẽ, đẩy mạnh phát triển KHCN có liên quan trực tiếp đến vốn, nhân lực, cơ chế, chính sách, quan hệ quốc tế, các cơ quan chức năng liên quan và chính bản thân doanh nghiệp… Về tổng thể, phải có sự thống nhất về nhận thức, với tinh thần trách nhiệm cao trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân. Đặc biệt, phải tập trung nâng cao nhận thức của cấp ủy, tổ chức đảng ở các cơ quan, đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo và quan tâm đúng mức đến đẩy mạnh phát triển KHCN của doanh nghiệp.

Giữ vững tính khoa học trong phát triển KHCN ở các DNQĐ phải đồng thời đấu tranh, phản bác những quan điểm sai trái, thù địch, chống phá cách mạng Việt Nam, xuyên tạc chức năng, nhiệm vụ của Quân đội.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và các cơ quan chức năng trong đẩy mạnh phát triển KHCN ở DNQĐ.

Trong mối quan hệ tổng thể, phức tạp, liên quan nhiều ngành, lĩnh vực, đòi hỏi phải có sự phối kết hợp chặt chẽ, kịp thời giải quyết những vấn đề bất cập nảy sinh, bảo đảm phát triển KHCN ở các DNQĐ đúng quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Vì lẽ đó, tất yếu phải tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và cơ quan chức năng đối với các DNQĐ. Các ngành, các cấp, các tổ chức, lực lượng có liên quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao cần phối hợp chặt chẽ, tổ chức triển khai đồng bộ, kiểm tra, giám sát việc phát triển KHCN ở các DNQĐ đúng quy định. Tập trung giám sát việc bảo đảm quy định về chuyển giao công nghệ, điều kiện an toàn, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.

Ba là, nâng cao năng lực tham mưu về quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNQĐ.

Tập trung nâng cao năng lực nghiên cứu, tham mưu và triển khai thực hiện hiệu quả quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng nói chung và DNQĐ nói riêng. Tiếp tục đổi mới sáng tạo và tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất đúng, trúng, kịp thời, hợp lý, hiệu quả, phù hợp với thực tiễn phát triển KHCN ở các DNQĐ. Tập trung khắc phục những bất cập, vướng mắc, mâu thuẫn nảy sinh trong phát triển KHCN, nhất là cơ chế, chính sách, vốn, nhân lực, hợp tác, chuyển giao công nghệ để có giải pháp hiệu quả cao. Bảo đảm hoạt động đầu tư KHCN đáp ứng yêu cầu xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân; bảo đảm tính lưỡng dụng, kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế. Có cơ chế, chính sách để đi tắt, đón đầu công nghệ hiện đại ở một số ngành, lĩnh vực; đẩy mạnh hợp tác, chuyển giao công nghệ góp phần thực hiện tốt đề án cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNQĐ. Bảo đảm tỷ lệ nghiên cứu, đầu tư mới, sản xuất, chế tạo và cải tiến, sửa chữa, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Bốn là, phát huy vai trò, trách nhiệm của các tập thể, cá nhân về giữ vững tính khoa học trong đẩy mạnh phát triển KHCN trong DNQĐ.

DNQĐ là chủ thể trực tiếp đẩy mạnh phát triển KHCN nên bao hàm cả khoa học lãnh đạo, khoa học quản lý, quản trị doanh nghiệp. Trong đó, tập trung phát huy nội lực, tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy, nhân viên và người lao động trong doanh nghiệp. Thường xuyên nghiên cứu, đổi mới, tự học, tự đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất, năng lực đáp ứng với sự phát triển KHCN. Tiếp tục quán triệt Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung. Phát huy tinh thần "7 dám" mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu đối với cán bộ quân đội, đó là: "dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, và dám hành động vì lợi ích chung". Thống nhất từ nhận thức đến hành động của tập thể cán bộ, nhân viên, người lao động, tạo đồng thuận, quyết tâm cao trong đẩy mạnh phát triển KHCN. Tuy nhiên, phát triển như thế nào, công nghệ gì? ứng dụng thành tựu KHCN nào trong quản lý, sản xuất? ngành, lĩnh vực nào được ưu tiên phát triển?… cần được tính toán kỹ để vừa đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường vừa phải bảo đảm yếu tố quốc phòng, an ninh.

Năm là, tích cực, chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, phản động xuyên tạc vị trí, vai trò của DNQĐ cũng như chức năng, nhiệm vụ của Quân đội.

Tính khoa học đã bao hàm trong nó tính cách mạng, song tính khoa học triệt để còn thể hiện ở tinh thần dám đấu tranh chống lại sự lạc hậu, bảo thủ, phản động. Vì vậy, giữ vững tính khoa học trong phát triển KHCN ở các DNQĐ phải đồng thời đấu tranh, phản bác những quan điểm sai trái, thù địch, chống phá cách mạng Việt Nam, xuyên tạc chức năng, nhiệm vụ của Quân đội; xuyên tạc vai trò, vị trí của DNQĐ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hơn nữa, giữ vững tính khoa học còn phải tăng cường sức mạnh nội sinh; chú trọng đấu tranh chống tư tưởng bảo thủ, ngại đổi mới; chống chủ nghĩa cá nhân, giáo điều máy móc, thỏa hiệp, làm việc cầm chừng, ngại phấn đấu; không tích cực nghiên cứu, tìm tòi, đổi mới, sáng tạo trong lãnh đạo, quản lý và khai thác, sử dụng KHCN ở các DNQĐ.

Đại tá, PGS, TS. HOÀNG VĂN PHAI

Viện trưởng Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự, Học viện Chính trị

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 29, Nxb CTQG, Hà Nội, 2004, tr.238.

2. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 13, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.70.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 23, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, 2002, tr.325.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.157.