Chuyến công tác của chúng tôi lên huyện biên giới Sốp Cộp đúng vào những ngày chuẩn bị bước sang năm mới 2019, rét ngọt như thấm vào da thịt. Sau chén trà ấm, Đại tá Trần Văn Chanh, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 326 (Đoàn KT-QP 326) thân mật nói với chúng tôi: “Mai mời nhà báo cùng anh em Đội Sản xuất số 7 xuống xã Mường Lèo đón Xuân cùng đồng bào. Con em họ đi làm công nhân ở các khu công nghiệp dưới xuôi vừa được về quê ăn Tết, sẽ có nhiều điều thú vị để viết đấy”.
Cán bộ Đoàn KT-QP 326 đến thăm và tặng quà gia đình có con đi làm việc tại các nhà máy, xí nghiệp dưới xuôi.
Mặc dù đã thấm mệt sau quãng đường hàng trăm cây số quanh co đèo dốc, nhưng nghĩ đến câu chuyện Đại tá Trần Văn Chanh gợi mở, trong lòng tôi bỗng háo hức đến khó tả. Trước đây, mặc dù đã có nhiều dịp lên Tây Bắc, đến không ít các bản làng vùng cao để tìm hiểu viết bài, nhưng tôi chưa từng nghe đến chuyện đồng bào các dân tộc ở vùng biên giới xa xôi đi làm công nhân trong các khu công nghiệp, nhất là Mường Lèo - một trong những xã đặc biệt khó khăn của huyện Sốp Cộp.
Hôm sau, chiếc xe bán tải chở chúng tôi đi Mường Lèo xuất phát từ tinh mơ trong làn sương mù dày đặc. Sau hơn hai giờ di chuyển trên cung đường lắm cua, nhiều dốc, chúng tôi đặt chân đến trung tâm xã Mường Lèo.Từ các lối mòn, từng tốp người dân tộc Mông, Dao, Khơ Mú xúng xính trong bộ trang phục truyền thống nô nức xuống chợ, nói cười rộn rã. Chứng kiến không khí nhộn nhịp của người dân xã nhà, ông Lò Văn Chung, Chủ tịch UBND xã Mường Lèo phấn khởi cho biết: “Từ ngày bộ đội Đoàn 326 đến Mường Lèo, bà con đã biết cấy lúa nước hai vụ, biết trồng ngô, sắn cao sản, nuôi gà, vịt theo phương pháp mới, cho năng suất cao. Vì thế mà cuộc sống của người dân không ngừng được cải thiện, cái đói, cái nghèo đã dần lùi xa”.
Từ những chia sẻ của đồng chí Chủ tịch UBND xã, chúng tôi được biết, khoảng gần 10 năm trước, nhiều gia đình ở Mường Lèo thường xuyên rơi vào cảnh thiếu ăn lúc giáp hạt; tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 80%. Lý do là bởi đồng bào chưa biết áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất, chưa biết lựa chọn giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu. Đặc biệt, đa số thanh niên trong độ tuổi lao động của Mường Lèo không có công ăn việc làm, thường xuyên tụ tập chơi bời, thậm chí bị kẻ xấu lôi kéo tham gia hoạt động truyền đạo trái phép, gây mất an ninh thôn bản. Thực trạng này khiến Đảng ủy, chỉ huy Đoàn KT-QP 326 cũng như cấp ủy, chính quyền địa phương hết sức trăn trở.
Trước tình hình đó, bên cạnh việc tích cực hướng dẫn đồng bào phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn KT-QP 326 đã phối hợp với địa phương vận động thanh niên đi làm việc tại các nhà máy ở Bắc Ninh, Hưng Yên và Hà Nội. Tuy nhiên, theo Đại úy Lê Văn Hợi, Chính trị viên Đội sản xuất số 7, thời gian đầu, đơn vị gặp khá nhiều khó khăn trong công tác tuyên truyền, vận động lực lượng này, bởi hầu hết người dân nơi đây chưa từng rời khỏi nơi cư trú, cuộc sống chỉ quen với nương rẫy... Bên cạnh đó, tâm lý chung của đồng bào vùng cao thường không muốn đi làm ăn xa, ngại va chạm, tiếp xúc với môi trường bên ngoài...
Giải quyết vấn đề này, cán bộ, nhân viên, trí thức trẻ tình nguyên của Đội sản xuất số 7 phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, cùng già làng, trưởng bản, người có uy tín trên địa bàn đến từng nhà gặp gỡ, phân tích cho bà con lợi ích khi con em đi làm trong các nhà máy, xí nghiệp. Sau một thời gian dài kiên trì tuyên truyền, vận động, đến hết năm 2018, đơn vị đã giúp đưa được 24 thanh niên bản Sam Quảng, 31 thanh niên ở các bản Huổi Hịa, Huổi Làn về xuôi làm việc tại các khu công nghiệp. Để bà con dân bản yên tâm, đơn vị phối hợp với ngành Lao động - Thương binh và xã hội địa phương đứng ra làm hồ sơ, thủ tục tiếp nhận cho từng người, đồng thời bố trí xe của đơn vị đưa đến tận nơi làm việc.
Đặc biệt, ngoài tặng số tiền 500 nghìn đồng cho gia đình, mỗi lao động còn được Đoàn KT-QP 326 hỗ trợ 2 triệu đồng để trang trải sinh hoạt trong tháng đầu tiên. Công việc của những lao động này chủ yếu là may mặc, đóng gói hàng hóa, vận hành máy móc với mức thu nhập trung bình từ 5-6 triệu đồng/người/tháng và được doanh nghiệp đóng bảo hiểm xã hội, chăm sóc sức khỏe... Trao đổi với ông Lê Thanh Tân, Giám đốc Xí nghiệp May xuất khẩu Yên Mỹ (huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên), chúng tôi được biết, khi Đoàn KT-QP 326 đến đặt vấn đề, lãnh đạo Xí nghiệp không khỏi băn khoăn bởi chưa từng tiếp nhận “lao động vùng cao”. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, lực lượng lao động này đã nhanh chóng làm quen với công việc, cần cù, chăm chỉ, chịu khó học hỏi và tính gắn kết cộng đồng cao.
Đội viên trí thức trẻ tình nguyện Đoàn KT-QP 326 hướng dẫn nhân dân trồng lúa.
Trong không khí vui vẻ, ấm áp, ông Giàng Tộng Lâu, bản Sam Quảng, có con trai là Giàng A Khay - công nhân Khu Công nghiệp Phố Nối A (huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên), hào hứng khoe: “Cán bộ à, Tết này, mấy gia đình có con đi làm công nhân ở dưới xuôi quyết định sẽ mổ chung một con lợn to để mời bộ đội đến chia vui”. Được biết, trước đây, ông Lâu có 4 người con đều trong độ tuổi lao động, nhưng không có công ăn việc làm, gia đình thuộc diện nghèo nhất bản. Nhưng hơn một năm trở lại đây, khi hai người con trai được Đoàn KT-QP 326 tạo điều kiện đi lao động ở dưới xuôi, gia đình ông đã dần bớt khó khăn. “Thằng Khay nhà mình vừa khoe, lương tháng Tết của nó được 9 triệu đấy, lại còn được thưởng thêm một tháng nữa, bằng cả mấy tấn ngô liền. Mình chỉ tiêu ít thôi, còn phải giữ để lấy vợ cho nó” - Ông Lâu vui vẻ bộc bạch.
Ngoài trường hợp anh Giàng A Khay, hoàn cảnh của chị Giàng Thị Chia, con gái lớn của ông Giàng Nhịa Hợ và bà Sùng Thị De ở bản Huổi Làn cũng được bà con dân bản truyền tai nhau như một tấm gương tiêu biểu về sự chăm chỉ khi về xuôi làm việc. Giàng Thị Chia là một trong những người đầu tiên rời bản đi làm công nhân tại Công ty Xuất nhập khẩu Yên Mỹ (Hưng Yên) theo chương trình của Đoàn KT-QP 326. Đều đặn hằng tháng, Chia tiết kiệm tiền gửi về cho bố mẹ, nhờ thế, ông Hợ, bà De mua được cặp bò nái, lại sắm được đồ dùng sinh hoạt thiết yếu trong nhà.
Hòa chung niềm vui chuẩn bị đón mừng Xuân mới với người dân Sam Quảng, chúng tôi cùng cụ Giàng Chi Măng, 83 tuổi, người có uy tín trong vùng, và lãnh đạo xã tới thăm các gia đình có con em đi lao động dưới xuôi. Đến nhà ai, chúng tôi cũng được gia đình nhiệt tình mời rượu và nhận những lời chúc đầy ý nghĩa. Tại nhà ông Giàng Sính Chu, sau khi nhấp ngụm rượu, cụ Giàng Chi Măng gật gù, nói những lời gan ruột: “Mình thấy vui cái bụng khi con cháu trong xã có việc để làm, có cơm để ăn, nhất là không lo bị kẻ xấu dụ dỗ chơi bời, lêu lổng. Bao đời nay, ở Mường Lèo này chưa có ai được đi làm ăn xa bao giờ. Mong là sau này sẽ có nhiều thanh niên được bộ đội cho đi làm, vừa có thu nhập lại mang “cái văn minh” về cho bản”.
Theo Đại tá Trần Văn Chanh, Chính ủy Đoàn KT-QP 326, việc giúp đỡ đưa lao động của Mường Lèo đi làm việc tại các khu công nghiệp vừa giải quyết được công ăn việc làm cho người dân, vừa góp phần ngăn chặn tệ nạn xã hội xâm nhập vào địa bàn. Cho đến nay, tình trạng buôn bán, sử dụng ma túy ở Mường Lèo đã chấm dứt, cơ bản không còn người mắc nghiện; tỷ lệ hộ nghèo cũng giảm đáng kể so với trước đây; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn ổn định, nhân dân yên tâm làm ăn, sinh sống. Đây không chỉ là niềm vui của cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc xã Mường Lèo, mà còn là niềm vui, động lực lớn đối với cán bộ, chiến sĩ Đoàn KT-QP 326...
Có đến bản vùng cao Sam Quảng, chúng tôi mới được chứng kiến sự đổi thay trên mỗi nếp nhà sàn và niềm vui hiển hiện trên gương mặt những người dân nơi đây. Dường như hương sắc mùa Xuân đã lan tỏa khắp các bản làng, thôn xóm vùng cao Tây Bắc...
Bài và ảnh: HỒNG SÁNG