Viện Thiết kế tàu quân sự có nhiệm vụ thiết kế đóng mới và cải hoán các tàu quân sự; nghiên cứu lắp đặt, hiệu chỉnh và tích hợp hệ thống vũ khí - khí tài trên tàu quân sự và thiết kế đóng mới tàu, phương tiện thủy phục vụ nhu cầu dân sinh, xuất khẩu. Bên cạnh đó, Viện còn nghiên cứu, tư vấn giúp cấp trên định hướng quy hoạch phát triển ngành và định hướng phát triển tàu quân sự, vũ khí, trang bị kỹ thuật trên tàu; nâng cao tiềm lực các nhà máy đóng mới, sửa chữa tàu quân sự; hỗ trợ, đảm bảo kỹ thuật, công nghệ cho các nhà máy đóng, sửa chữa tàu trong quá trình đóng mới, sửa chữa tàu quân sự, v.v.
Những năm đầu đi vào hoạt động, Viện Thiết kế tàu quân sự gặp rất nhiều khó khăn do cơ sở vật chất, trang - thiết bị thiếu thốn; số cán bộ có kinh nghiệm trong công tác quản lý, nghiên cứu, thiết kế của Viện còn mỏng; ngành đóng tàu nói chung và đóng tàu quân sự nói riêng đang trong giai đoạn khó khăn, việc làm ít, tính cạnh tranh cao… Xuất phát từ thực tế trên, Đảng ủy, chỉ huy Viện đã xác định, bên cạnh việc tranh thủ sự ủng hộ, tạo điều kiện của trên, Viện phải chủ động xây dựng đội ngũ cán bộ, nghiên cứu viên và cơ sở vật chất kỹ thuật. Việc tuyển chọn nguồn nhân lực ưu tiên kỹ sư ngành thiết kế thân vỏ, máy, điện, vũ khí - khí tài, nhất là kỹ sư được đào tạo từ nước ngoài về... Theo thời gian và thực tiễn hoạt động, đến nay, Viện đã có lực lượng cán bộ nghiên cứu kỹ thuật bước vào độ chín về chuyên môn (tuổi đời trung bình là 35 tuổi), đa số được đào tạo bài bản tại nước ngoài về các lĩnh vực thiết kế tàu, tích hợp vũ khí - khí tài, điều khiển tự động (chiếm trên 50% tổng quân số); số cán bộ có trình độ tiến sỹ chiếm 23%, thạc sỹ chiếm trên 25% tổng quân số... Công tác đào tạo cũng được Viện thường xuyên quan tâm đề xuất với trên cử cán bộ tham gia một số dự án chuyển giao công nghệ trong thiết kế, đóng tàu quân sự từ nước ngoài; cử cán bộ đi học thiết kế tàu trên hệ thống phần mềm AVEVA Marine tại nước ngoài; mở mới và thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học theo hướng chuyên sâu, làm chủ các phương pháp tính toán, các phần mềm thiết kế tàu. Viện đã được Bộ Quốc phòng và Tổng cục CNQP quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng và các trang - thiết bị nghiên cứu thiết kế tàu đồng bộ, đặc biệt là các phần mềm chuyên dụng, như: AVEVA Marine, FINE Marine, Maxsurf, Rhinoceros, NavCad, ProPcad; phòng thí nghiệm với thiết bị đo lường, kiểm thử hiện đại ở các lĩnh vực vũ khí - khí tài, điều khiển tự động, máy tàu, cơ khí; xưởng gia công cơ khí với hệ thống máy gia công CNC hiện đại phục vụ chế thử sản phẩm và tham gia dịch vụ khoa học...
Trung tướng Khuất Việt Dũng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Tổng cục CNQP thăm và làm việc tại Viện Thiết Kế tàu quân sự (năm 2018). Ảnh: Trần Minh
Từ sự quan tâm, tạo điều kiện của trên, cũng như các đơn vị sử dụng tàu, các nhà máy đóng tàu, đặc biệt là định hướng và các giải pháp triển khai thực hiện phù hợp, năng lực nghiên cứu, thiết kế tàu của Viện đã từng bước được nâng cao, ngày càng khẳng định uy tín trong ngành đóng tàu. Kể từ khi thành lập đến nay, Viện đã và đang thực hiện trên 40 đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học các cấp, trong đó có 1 đề tài cấp Nhà nước; 3 đề tài, nhiệm vụ cấp Bộ Quốc phòng; 21 đề tài cấp Tổng cục... Các đề tài nghiên cứu chủ yếu tập trung vào các vấn đề kỹ thuật cấp thiết phục vụ quốc phòng - an ninh và phát triển kinh tế biển, như: Đề tài cấp Nhà nước “Nghiên cứu phát triển, hoán cải giàn khoan dầu khí di động phục vụ kinh tế biển, an ninh quốc phòng”, Đề tài cấp Bộ Quốc phòng “Nghiên cứu, thiết kế tàu săn ngầm phù hợp với điều kiện tác chiến biển đảo của Việt Nam”, “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo tổ hợp thiết bị kiểm tra, thử nghiệm cụm kín nước trục chân vịt tàu ngầm lớp Kilo 636”,v.v.
Trong công tác tư vấn thiết kế tàu, Viện đã lập thiết kế kỹ thuật, tổng dự toán, thiết kế thi công các loại tàu quân sự và tàu công vụ, như: Tàu trinh sát, tàu tuần tra cao tốc, tàu kéo, xuồng cao tốc, tàu vận tải đổ bộ... Đến nay, Viện đã thiết kế nhiềuloại tàu, xuồng các loại, tiêu biểu là tàu trinh sát TS-500 CV cho lực lượng Cảnh sát biển; tàu tuần tra cao tốc HQ75, HQ120 cho lực lượng Hải quan; tàu kéo 1.200CV cho Tổng công ty Ba Son (Tổng cục CNQP); hàng chục xuồng vỏ hợp kim nhôm cho Bộ Công an... Có thể nói, chất lượng các sản phẩm thiết kế cùng niềm tin của chủ đầu tư đối với Viện ngày càng nâng cao là sự khẳng định những thành công bước đầu trong xây dựng năng lực thiết kế và vị thế khoa học của đơn vị trong ngành đóng tàu quân sự. Viện cũng đã và đang thực hiện nhiệm vụ tư vấn, lập dự án cho trên 10 dự án đầu tư đóng mới tàu, trong đó có nhiều dự án lớn của các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, như: Dự án đóng mới loạt tàu tìm kiếm cứu nạn xa bờ; Dự án đóng mới các tàu tuần tra 1.500 tấn cho Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển; Dự án đóng mới tàu tuần tra cao tốc cho Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng...
Bên cạnh đó, Viện Thiết kế tàu quân sự luôn tích cực, chủ động tìm kiếm các hợp đồng dịch vụ khoa học công nghệ (KHCN) trong lĩnh vực đóng tàu quân sự. Những hoạt động dịch vụ KHCN mà Viện đã thực hiện hiệu quả trong thời gian qua có thể kể đến là: Giám sát thi công đóng mới trên 80 lượt tàu xuồng các loại cho các chủ đầu tư trong và ngoài Quân đội; biên soạn 11 bộ tài liệu kỹ thuật sử dụng và bảo dưỡng kỹ thuật các tàu quân sự...
Với những kết quả đã đạt được trong thực hiện nhiệm vụ, Viện Thiết kế tàu quân sự đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen (năm 2018), Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng Bằng khen (năm 2014, 2016) và Tổng cục CNQP tặng Cờ thi đua (năm 2017).
Những năm tới, Viện xác định quyết tâm mở rộng thị trường trong và ngoài Quân đội về lĩnh vực thiết kế tàu, không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thiết kế, mục tiêu đến năm 2020 sẽ làm chủ thiết kế các tàu tuần tra cao tốc, tàu bổ trợ quân sự hiện đại, tiến tới phối hợp triển khai nghiên cứu thiết kế, tích hợp vũ khí - khí tài cho các tàu chiến phù hợp với nhu cầu trang bị của Quân đội. Để hoàn thành các mục tiêu đề ra, Viện xác định cần triển khai thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp chính sau:
Một là, tiếp tục làm tốt công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên môn, nghiên cứu viên. Thông qua các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và các hoạt động thực tiễn để đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho các cán bộ, nghiên cứu viên của Viện. Đồng thời, xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp để tạo môi trường làm việc thuận lợi, kịp thời động viên, khuyến khích cán bộ yên tâm công tác, phát huy tốt nhất năng lực chuyên môn trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Viện.
Hai là, nghiên cứu đổi mới quy trình tổ chức thiết kế tàu quân sự theo hướng chuyên môn hóa cao; đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng những phần mềm mới, hiện đại để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác thiết kế.
Ba là, phối hợp với các nhà máy đóng tàu, các đơn vị chủ đầu tư, đơn vị sử dụng tàu trong việc nghiên cứu, dự báo tình hình, xu hướng phát triển và nhu cầu của ngành đóng tàu quân sự để kịp thời tư vấn, đề xuất với các cơ quan chức năng trong việc xây dựng các đề án, dự án đóng tàu, xây dựng các gam tàu quân sự mới phù hợp với nhu cầu trang bị và yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Bốn là, tăng cường hợp tác với các đơn vị nghiên cứu, thiết kế tàu trong và ngoài nước để tiếp nhận chuyển giao các công nghệ mới, cũng như trao đổi kinh nghiệm, phối hợp thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, nhiệm vụ thiết kế có quy mô lớn, phức tạp. Phát huy tốt năng lực nghiên cứu thiết kế tàu của chuyên gia và các đơn vị có kinh nghiệm.
Phát huy những kết quả đã đạt được, cùng với sự quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Thủ trưởng Tổng cục CNQP và các cơ quan chức năng; sự phối hợp chặt chẽ của các đơn vị chủ đầu tư, các nhà máy đóng tàu, Viện Thiết kế tàu quân sự sẽ tiếp tục nỗ lực hơn nữa để có những bước phát triển vững chắc, khẳng định vị thế là đơn vị đầu ngành trong lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế tàu quân sự.
Trung tá, TS. PHẠM QUANG CHIẾN
Viện trưởng Viện Thiết kế tàu quân sự