Công tác pháp chế là hoạt động của cơ quan nhà nước, các tổ chức, cá nhân trong xã hội thực hiện một hoặc nhiều công việc cụ thể nhằm thực thi pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống. Việc thực hiện tốt công tác pháp chế giúp cho xã hội được ổn định, đảm bảo sự bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong xã hội.
Trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đang nỗ lực hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách bộ máy hành chính, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, việc thực hiện công tác pháp chế tại cơ quan nhà nước, các tổ chức và doanh nghiệp là yêu cầu bức thiết. Đối với Quân đội, xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác này, ngày 26/6/2013, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ban hành Thông tư số 79/2013/TT-BQP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và mối quan hệ công tác của tổ chức pháp chế, cán bộ pháp chế trong bộ máy. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để tổ chức triển khai công tác pháp chế trong Bộ Quốc phòng nói chung và các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ nói riêng đạt hiệu quả thiết thực.
Cán bộ cơ quan Tổng cục CNQP xem trưng bày giới thiệu các loại sách, tài liệu về pháp luật. Ảnh: LÊ NAM
Thực hiện Quyết định số 1111/QĐ-BQP ngày 24/3/2016 của Bộ Quốc phòng về việc thành lập Ban Pháp chế, biên chế cán bộ pháp chế trong Quân đội, Tổng cục CNQP đã thành lập Ban Pháp chế (trực thuộc Văn phòng Tổng cục) với vai trò là cơ quan tham mưu giúp Thủ trưởng Tổng cục thực hiện quản lý nhà nước bằng pháp luật trong các hoạt động của Tổng cục. Chủ nhiệm Tổng cục CNQP cũng ban hành quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và mối quan hệ công tác của Ban Pháp chế và cán bộ pháp chế trong Tổng cục CNQP. Theo đó, công tác pháp chế nói chung và Ban Pháp chế của Tổng cục nói riêng có 8 nhóm nhiệm vụ chính, bao quát các hoạt động của Tổng cục. Được sự quan tâm của Đảng ủy, Thủ trưởng Tổng cục CNQP, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, công tác pháp chế trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Tổng cục, thể hiện trên các mặt sau:
Một là, công tác xây dựng pháp luật. Trong những năm qua, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về CNQP, Tổng cục đã đăng ký chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hằng năm của Bộ Quốc phòng. Đến nay, Tổng cục đã chủ trì xây dựng được hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực quản lý nhà nước về CNQP, với 11 văn bản, trong đó có 1 pháp lệnh, 2 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 1 thông tư của Bộ Quốc phòng. Ngoài ra, Tổng cục cũng chủ trì xây dựng hàng chục tiêu chuẩn quốc gia trong lĩnh vực quân sự. Trong hai năm 2017 và 2018, Tổng cục đã chủ trì xây dựng 37 văn bản, trong đó có 1 quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 5 thông tư và 31 thông tư ban hành tiêu chuẩn quốc gia trong lĩnh vực quân sự.
Hai là, công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật. Tổng cục đã triển khai tốt các nội dung theo dõi tình hình thi hành pháp luật được quy định tại Nghị định số 59/2012/NĐ-CP ngày 23/7/2012 của Chính phủ và Thông tư số 169/2014/TT-BQP ngày 11/12/2014 của Bộ Quốc phòng hướng dẫn công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Quốc phòng.
Năm 2018, thực hiện kế hoạch theo dõi tình hình thi hành pháp luật thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Quốc phòng, Chủ nhiệm Tổng cục CNQP đã ban hành 2 kế hoạch theo dõi thi hành pháp luật, trong đó có kế hoạch kiểm tra tình hình thi hành pháp luật về quản lý, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp, tiền chất thuốc nổ. Đây là nội dung theo dõi pháp luật trọng tâm của Bộ Quốc phòng trong năm 2018. Tổng cục CNQP đã phối hợp với Vụ Pháp chế (Bộ Quốc phòng), Cục Tác chiến (Bộ Tổng Tham mưu) thành lập 21 đoàn kiểm tra đối với các đơn vị trong toàn quân về quản lý, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp, tiền chất thuốc nổ. Qua kiểm tra đã kịp thời báo cáo, kiến nghị Bộ Quốc phòng những vấn đề vướng mắc, phát sinh trong triển khai thi hành pháp luật đối với lĩnh vực này.
Ba là, công tác pháp điển, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật. Thực hiện chủ trương của Chính phủ, kế hoạch của Bộ Quốc phòng về xây dựng Bộ Pháp điển Pháp luật Việt Nam, Tổng cục CNQP đã phối hợp với Vụ Pháp chế Bộ Quốc phòng chuẩn bị tài liệu, tham gia hiệu chỉnh và hoàn thành nội dung pháp điển hệ thống văn bản quy phạm pháp luật thuộc “Đề mục Công nghiệp quốc phòng”.
Thực hiện kế hoạch của Bộ Quốc phòng về thực hiện hệ thống hóa văn bản quân sự, quốc phòng, cơ yếu giai đoạn 2014-2018, cơ quan Pháp chế Tổng cục đã chủ trì triển khai thực hiện nội dung và báo cáo Bộ đúng quy định. Đây cũng là cơ sở quan trọng góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực quản lý nhà nước về CNQP.
Bốn là, công tác phổ biến giáo dục pháp luật. Các cơ quan Tổng cục đã phối hợp, tham mưu, giúp Thủ trưởng Tổng cục, Hội đồng Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật thường xuyên kiện toàn thành phần Hội đồng; xây dựng kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật và triển khai Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11 hằng năm) bảo đảm theo đúng yêu cầu, nội dung chương trình của Bộ Quốc phòng đặt ra, phù hợp với điều kiện thực tiễn, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật trong Tổng cục, hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật, kỷ luật.
Trong năm 2018, Hội đồng Phối hợp Phổ biến giáo dục pháp luật Tổng cục đã cấp phát 500 cuốn tài liệu phổ biến giáo dục pháp luật cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc Tổng cục làm tài liệu hướng dẫn, tuyên truyền. Thực hiện sự phân công của Hội đồng Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng, với chức năng là cơ quan thường trực của Hội đồng Giáo dục pháp luật Tổng cục, năm 2017, Ban Pháp chế Tổng cục đã chủ trì soạn thảo Đề cương Giáo dục pháp luật liên quan đến “Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ”, làm tài liệu giáo dục pháp luật toàn quân; năm 2018 đã cử báo cáo viên giới thiệu nội dung trên tại Hội nghị trực tuyến tập huấn Báo cáo viên Pháp luật toàn quân, được Hội đồng Hội đồng Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng đánh giá tốt.
Năm là, công tác tham mưu, tư vấn pháp lý và tham gia tố tụng. Các cơ quan của Tổng cục đã tích cực tham mưu cho Đảng ủy, Thủ trưởng Tổng cục, hướng dẫn, chỉ đạo các đơn vị triển khai thực hiện nhiệm vụ theo đúng quy định của pháp luật. Cùng với công tác phổ biến giáo dục pháp luật, công tác tư vấn, hỗ trợ pháp lý cũng được chú trọng; việc tư vấn pháp lý của các cơ quan Tổng cục đối với đơn vị diễn ra thường xuyên; năng lực tham mưu, tư vấn pháp lý của đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế của các đơn vị ngày càng được nâng lên. Trong đó, Ban Pháp chế Tổng cục với vai trò là cơ quan tham mưu, giúp Thủ trưởng Tổng cục quản lý nhà nước bằng pháp luật, luôn làm tốt công tác tiếp nhận, xử lý các nội dung liên quan đến công tác tư vấn, hỗ trợ pháp lý.
Trong thời gian tới, nhiệm vụ của Tổng cục CNQP hết sức nặng nề, đòi hỏi các cơ quan, đơn vị trong Tổng cục phải tuyệt đối chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, đặc biệt là trong đối ngoại quân sự, chuyển giao công nghệ quốc phòng. Điều đó đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với công tác pháp chế, cán bộ pháp chế. Để công tác pháp chế ngày càng phát huy tốt vai trò tham mưu cho Đảng ủy, Thủ trưởng Tổng cục và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện quản lý nhà nước và tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh đúng pháp luật, công tác pháp chế cần thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất, tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Thủ trưởng Tổng cục trong triển khai thực hiện các nội dung công tác pháp chế; kịp thời tham mưu ban hành các chỉ thị, kế hoạch triển khai thực hiện và các quy định của đơn vị, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị trọng tâm của đơn vị.
Thứ hai, nâng cao hơn nữa nhận thức của lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong Tổng cục về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác pháp chế; thường xuyên kiện toàn tổ chức và bảo đảm các nguồn lực để triển khai có hiệu quả các nội dung công tác pháp chế ở cơ quan, đơn vị mình.
Thứ ba, đội ngũ cán bộ pháp chế cần thường xuyên rèn luyện bản lĩnh chính trị, học tập nâng cao trình độ, chuyên môn nghiệp vụ; cập nhật các quy định mới của pháp luật; bám sát yêu cầu, nội dung hướng dẫn của cơ quan nghiệp vụ cấp trên; thực hiện đúng chức trách nhiệm vụ được quy định tại Thông tư số 79/2013/TT-BQP ngày 26/6/2013 của Bộ Quốc phòng; nâng cao hiệu quả công tác phối hợp với các cơ quan để nắm bắt thông tin… nhằm tham mưu trúng, đúng và kịp thời cho thủ trưởng cơ quan, đơn vị những vấn đề pháp lý phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ.
Đại tá NGUYỄN NGỌC DŨNG
Chánh Văn phòng Tổng cục CNQP