Tây Nguyên là địa bàn chiến lược của cả nước, cũng là địa bàn có khí hậu khắc nghiệt, địa hình chia cắt, giao thông không thuận lợi, kinh tế - xã hội chậm phát triển, trình độ dân trí hạn chế, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn… Vì vậy, trong quá trình xây dựng và trưởng thành, Binh đoàn 15 gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Với tinh thần vượt khó, cán bộ, chiến sĩ, người lao động của Binh đoàn đã đồng cam cộng khổ, cùng với đồng bào địa phương từng bước biến những vùng đất hoang hóa, nhiều tàn tích sau chiến tranh trở thành vùng kinh tế phát triển năng động, với bạt ngàn cao su, cà phê, hồ tiêu, lúa nước… chạy dọc trên 250km vùng biên giới.
Cán bộ, công nhân viên Công ty 72 (Binh đoàn 15) giúp nhân dân địa phương chăm sóc lúa.
Thực hiện chủ trương “Phát triển, mở rộng sản xuất đến đâu, thu hút lao động và xây dựng khu dân cư đến đó”, Binh đoàn 15 đã thực hiện chính sách ưu tiên tuyển lao động tại chỗ, lao động là người dân tộc thiểu số; kết hợp chặt chẽ giữa thu hút lao động và chăm lo về mọi mặt, hỗ trợ phát triển kinh tế gia đình, tạo sự yên tâm, gắn bó, bám trụ địa bàn, xây dựng gia đình, xây dựng quê hương trên những vùng đất mới. Do vậy, từ chỗ chỉ có gần 5.000 lao động với 3 cụm và 21 điểm dân cư cùng 1.718 hộ vào thời điểm năm 1990, đến nay, Binh đoàn đã có 17.000 lao động (trong đó có trên 7.000 lao động là người dân tộc thiểu số tại chỗ) với hàng vạn nhân khẩu, được bố trí trên 10 cụm với 266 điểm dân cư dọc biên giới. Các thôn, làng mới được thành lập đã tạo thành các khu vực vành đai biên giới trong thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân vững chắc. Bằng nhiều biện pháp hỗ trợ thích hợp, Binh đoàn đã giúp cán bộ, công nhân, người lao động và đồng bào các dân tộc thiểu số phát triển kinh tế hộ gia đình, tạo thu nhập ổn định, từng bước thoát nghèo, vươn lên làm giàu.
Trong công tác dân vận, Binh đoàn quán triệt phương châm “Binh đoàn gắn với tỉnh, huyện; công ty gắn với huyện, xã; đội sản xuất gắn với thôn, làng; hộ công nhân người Kinh gắn với hộ đồng bào dân tộc thiểu số”. Thực hiện “Gắn kết hộ”, các hộ gia đình coi nhau như anh em trong một nhà, thường xuyên thăm hỏi, động viên, giúp đỡ nhau về mọi mặt, tình đoàn kết quân dân ngày càng gắn bó. Đến nay, các công ty, đơn vị của Binh đoàn đã kết nghĩa với 37 xã; 174 đội sản xuất kết nghĩa với 271 thôn, làng; 4.020 hộ công nhân người Kinh gắn kết với 4.020 hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Mô hình “Gắn kết hộ” là một sáng tạo trong thực tiễn và là bước phát triển mới của hình thức “Dân vận khéo” theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Bên cạnh việc thăm hỏi, động viên giúp đỡ nhau về mọi mặt, các hộ người Kinh đã hỗ trợ kỹ thuật canh tác, chuyển đổi giống cây trồng, vật nuôi cho hộ gia đình dân tộc thiểu số, giúp nhau ngày công khi vào mùa vụ... Từ mô hình này, nhiều hộ gia đình dân tộc thiểu số đã thoát đói nghèo, vươn lên làm giàu, tình đoàn kết quân dân ngày càng gắn bó.
Đặc biệt, Binh đoàn đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng trong việc tham mưu, giúp đỡ cấp ủy, chính quyền cơ sở, các tổ chức quần chúng hoạt động ngày càng hiệu quả; phát huy tốt vai trò các già làng, trưởng thôn, người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số, các chức sắc tôn giáo... góp phần giữ vững sự ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Đội ngũ cán bộ, công nhân của Binh đoàn tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành tốt mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đoàn kết, cảnh giác trước những luận điệu lừa bịp, lôi kéo của các thế lực thù địch, phản động. Bên cạnh đó, Binh đoàn cũng làm tốt công tác phát triển đảng viên. Các tổ chức cơ sở Đảng của Binh đoàn đã bồi dưỡng, kết nạp hàng trăm đảng viên là người dân tộc thiểu số tại chỗ. Cán bộ của Binh đoàn trực tiếp tham gia vào cấp ủy, HĐND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, làm trưởng thôn, công an viên, phối hợp các tổ chức quần chúng ở các xã, thôn, làng, thường xuyên tham gia sinh hoạt, trao đổi, bồi dưỡng năng lực, nâng cao hiệu quả công tác của hệ thống chính trị cơ sở.
Binh đoàn luôn chú trọng xây dựng cơ sở hạ tầng, làm tốt công tác an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa; đã đầu tư làm mới 418 km đường điện trung hạ thế, 95 trạm biến áp, trạm thủy điện; xây dựng, duy tu, bảo dưỡng hàng ngàn km đường giao thông, hàng trăm cầu, cống, hàng chục hồ đập thủy lợi, hàng chục hệ thống nước sạch; xây dựng 8 trường tiểu học, trung học cơ sở; 10 trường mầm non với 132 điểm trường; 1 bệnh viện hạng II và 11 bệnh xá quân dân y kết hợp, quân y ở đội sản xuất… Các đơn vị trong Binh đoàn chi hàng trăm tỷ đồng xây tặng các địa phương nhà rông, nhà sinh hoạt cộng đồng, sân vận động, các thiết chế văn hóa - xã hội; xây tặng các gia đình chính sách, hộ gia đình dân tộc thiểu số, gia đình đặc biệt khó khăn hàng trăm ngôi nhà; hằng năm đón các đoàn nghệ thuật trong và ngoài Quân đội về phục vụ nhân dân các bản, làng trên địa bàn Binh đoàn đứng chân, tổ chức giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể thao; thăm, tặng quà và trợ cấp cho các cháu tật nguyền, chất độc da cam, thương - bệnh binh, thân nhân liệt sĩ, gia đình chính sách, hộ công nhân đồng bào dân tộc thiểu số, già làng, trưởng thôn... trong các dịp lễ, tết. Những đóng góp của Binh đoàn đã tạo ra những điểm sáng về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, tạo niềm tin yêu, gắn bó giữa cấp ủy, chính quyền và nhân dân các địa phương, góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc.
Lực lượng của Binh đoàn 15 giúp địa phương cải tạo kết cấu hạ tầng sau thiên tai tại huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai.
Trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, Binh đoàn thường xuyên quán triệt, nắm vững phương hướng, mục tiêu, quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, thực hiện tốt việc tổ chức lực lượng, xây dựng khu vực phòng thủ và các quy định về sẵn sàng chiến đấu. Trong đó, chú trọng việc xây dựng quy chế phối hợp với chính quyền cấp tỉnh, huyện; phối hợp với công an, bộ đội biên phòng, lực lượng vũ trang Quân khu 5... rà soát, xây dựng kế hoạch tác chiến, các phương án chiến đấu tại chỗ, phương án bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, các phương án cứu hộ, cứu nạn, phòng chống thiên tai, bảo vệ nhân dân trong vùng dự án, bảo vệ cơ sở sản xuất của đơn vị, tổ chức luyện tập thành thạo, sẵn sàng xử lý các tình huống xảy ra. Nâng cao chất lượng tổng hợp của lực lượng tự vệ và dự bị động viên, Binh đoàn tổ chức sắp xếp, biên chế phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của sư đoàn bộ binh dự bị động viên ở 4 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông. Đến nay, tỷ lệ đăng ký, quản lý quân nhân dự bị đạt 95%; kết quả huấn luyện hằng năm có 100% đạt yêu cầu, trên 75% khá, giỏi.
Những năm gần đây, do ảnh hưởng suy thoái kinh tế thế giới, giá mủ cao su giảm sâu, nhiều thời điểm xuống dưới giá thành sản xuất, việc tiêu thụ sản phẩm rất khó khăn, áp lực về tài chính đối với Binh đoàn càng nặng nề. Để vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ và phát triển bền vững, Binh đoàn đã chủ trương đổi mới, trong đó đột phá vào 3 mũi nhọn: tái cơ cấu doanh nghiệp theo hướng tinh gọn, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đa dạng hóa sản phẩm. Binh đoàn luôn đặt người lao động làm trung tâm, bảo đảm việc làm và thu nhập ổn định cho 17.000 lao động, trong đó có 7.000 công nhân là người dân tộc thiểu số tại chỗ, góp phần ổn định cuộc sống cho hàng vạn nhân khẩu ở vùng biên giới. Trên những diện tích tái canh cao su, các đơn vị chủ động cho công nhân và bà con dân tộc thiểu số trồng hơn 4.000ha cây lương thực ngắn ngày như lúa, đậu, lạc... tạo ra hàng ngàn tấn lương thực giúp bà con xóa đói, giảm nghèo. Các ngành nghề chăn nuôi, trồng trọt mới của Binh đoàn bước đầu cho hiệu quả khá về lợi nhuận, tạo thêm việc làm và thu nhập cho người lao động. Vì vậy, trước khó khăn thử thách vừa qua, các công ty và Binh đoàn vẫn ổn định cả về biên chế tổ chức và quy mô sản xuất; năng suất, chất lượng sản phẩm được nâng lên, người lao động yên tâm gắn bó xây dựng đơn vị. Binh đoàn cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; mối quan hệ đoàn kết gắn bó với nhân dân được giữ vững; công tác an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới được địa phương đánh giá cao, địa bàn ổn định về an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.
Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Binh đoàn cũng thường xuyên quan tâm đến công tác đào tạo đội ngũ cán bộ, nhân viên, nâng cao tay nghề cho công nhân; giảm triệt để các chi phí sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, sản lượng, hạ giá thành sản phẩm, giữ vững thị trường truyền thống và tìm các thị trường mới, như: Ấn Độ, Nhật Bản, châu Âu... Các công ty của Binh đoàn cũng năng động phát triển thêm các ngành nghề mới, như: chăn nuôi bò thịt, trồng thử nghiệm thành công và đang mở rộng sản xuất tạo vùng nguyên liệu dứa, chuối, chanh dây, các loại cây dược liệu phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở từng vùng, góp phần tạo thêm việc làm và thu nhập cho người lao động.
Có thể khẳng định, trải qua 32 năm xây dựng và phát triển, Binh đoàn 15 đã hoàn thành tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh, xây dựng dân cư - xã hội trên địa bàn chiến lược Tây Nguyên. Phát huy kết quả đã đạt được, Binh đoàn tiếp tục chú trọng nâng cao chất lượng công tác dân vận, xây dựng thế trận lòng dân, góp phần xây dựng Tây Nguyên giàu về kinh tế, mạnh về quốc phòng - an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Thiếu tướng Đặng Anh Dũng
Tư lệnh Binh đoàn 15