Tổng công ty Ba Son (thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng) khởi nguyên từ Xưởng Chu sư (Thủy Xưởng) được chúa Nguyễn Ánh cho lập xưởng vào năm 1791 tại Sài Gòn - Gia Định để đóng và sửa chữa tàu thuyền. Đây được coi là cơ sở đóng tàu lớn nhất thời nhà Nguyễn, với quy mô và kỹ thuật đóng tàu của các nước phương Tây, Thủy Xưởng đã đóng các tàu thuyền loại lớn, như: đại thuyền, hải đạo thuyền, đa sách thuyền, thuyền mông đồng... được trang bị vũ khí, hỏa lực hiện đại, có thể chở được đến 300 binh lính lúc bấy giờ. Các tàu, thuyền đóng tại Thủy Xưởng nhanh chóng được trang bị cho các lực lượng thực thi nhiệm vụ vãng thám, kiểm tra, kiểm soát, cứu hộ, khảo sát đo vẽ bản đồ, lập bia chủ quyền, ứng chiến khi có tình huống tranh chấp, khai thác hóa vật và hải sản… góp phần quan trọng vào việc xác lập chủ quyền Việt Nam ở 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Nửa cuối thế kỷ thứ XIX, sau khi chiếm được Sài Gòn - Gia Định, ngày 28/4/1863, Chính phủ Pháp quyết định xây dựng xưởng đóng tàu mang tên Arsenal de Saigon (Xưởng đóng tàu Sài Gòn hay còn gọi là Xưởng Ba Son) tại khu đất Thủy Xưởng xưa. Ba Son trở thành một trong những xưởng đóng tàu lớn, hiện đại nhất khu vực Đông Nam Á thời bấy giờ.
Sau năm 1975, Xưởng Ba Son được Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp quản, xây dựng và phát triển thành Tổng công ty Ba Son như hiện nay. Nếu tính từ thời lập Xưởng Chu sư, đến nay, Ba Son đã có bề dày lịch sử hơn 230 năm, được ghi dấu là cái nôi của ngành công nghiệp đóng và sửa chữa tàu thủy của Việt Nam. Đây cũng là một trong những chiếc nôi đầu tiên của giai cấp công nhân, nơi thành lập Công hội bí mật - tiền thân của tổ chức Công đoàn Việt Nam. Xưởng Ba Son là nơi Chủ tịch Tôn Đức Thắng và nhiều đồng chí cán bộ ưu tú của Đảng, Nhà nước, Quân đội từng làm công nhân và tham gia hoạt động cách mạng. Trong đó, mốc son chói lọi là cuộc đình công ngày 4/8/1925 của hơn 1.000 công nhân do đồng chí Tôn Đức Thắng cùng tổ chức Công hội bí mật lãnh đạo, chống lại thực dân Pháp để giam chân chiến hạm Mi-sơ-lê không cho sang đàn áp cách mạng Trung Quốc. Tiếng vang của cuộc đấu tranh đã vượt ra ngoài phạm vi quốc gia để đến với phong trào cách mạng vô sản và công nhân thế giới. Ngày 4/8/1925 được lấy là Ngày truyền thống của Tổng công ty Ba Son. Đối với các thế hệ cán bộ, công nhân viên và người lao động Ba Son, nơi đây không chỉ là một nhà máy đóng tàu, mà còn là địa danh lịch sử gắn với phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân Việt Nam. Thật vinh dự và tự hào khi có tới 15 đồng chí xuất thân từ công nhân Ba Son được đặt tên cho các con đường tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Tổng công ty Ba Son đóng mới thành công tàu "M", trang bị cho Quân chủng Hải quân. Ảnh: TRẦN LÊ
Qua hơn hai thế kỷ xây dựng và phát triển, tiếp nối truyền thống và kinh nghiệm trong ngành công nghiệp đóng tàu và gia công chế tạo cơ khí của nhiều thế hệ lính thợ, đến nay, Tổng công ty Ba Son đã đóng mới thành công rất nhiều sản phẩm cho Quân đội và các đối tác, khách hàng. Tiêu biểu như: 2 tàu tuần tiễu chiến đấu đầu tiên TP-01 (năm 1979), tàu TP-01M (năm 1983); tàu 381 (năm 1999), là những lớp tàu tên lửa đầu tiên được đóng mới tại Việt Nam. Đặc biệt, Tổng công ty Ba Son đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đóng mới thành công loạt 6 tàu tên lửa tấn công nhanh lớp Molniya (tàu "M") trang bị cho Quân chủng Hải quân làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Thành công này là mốc son, đánh dấu bước đột phá của ngành đóng tàu quân sự Việt Nam nói chung, Tổng công ty Ba Son nói riêng, trong việc tiếp cận công nghệ đóng tàu quân sự hiện đại; đồng thời cũng khẳng định trí tuệ và tinh thần sáng tạo của người lính thợ Ba Son trong thời kỳ mới. Cùng với việc đóng mới, Tổng công ty còn sửa chữa, bảo đảm kỹ thuật hàng trăm tàu quân sự các loại; đóng mới và sửa chữa tàu kinh tế phục vụ trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó, Tổng công ty còn tham gia thi công, nâng cấp các nhà giàn trên biển; gia công kết cấu siêu trường, siêu trọng; gia công trụ điện gió; dịch vụ logistics; dịch vụ hỗ trợ vận tải biển; sản xuất sơn tàu biển và sơn công nghiệp các loại. Hiện nay, Ba Son trở thành đối tác chiến lược của nhiều doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước. Với thành tích nổi bật, Tổng công ty Ba Son đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Tổng công ty Ba Son đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân (năm 2010); Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 2014); Huân chương Quân công hạng Nhất (năm 2015); Huân chương Lao động hạng Ba (năm 2021) cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
(Nguồn: Phòng Chính trị, Tổng công ty Ba Son)
Cũng cần phải nói rằng, trong hành trình xây dựng và phát triển, có những giai đoạn Ba Son phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Điểm tựa giúp Ba Son vượt khó trước hết là nhờ sự đoàn kết thống nhất, tinh thần trách nhiệm, sự năng động, sáng tạo của các thế hệ cán bộ, công nhân viên, người lao động Ba Son. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, cán bộ, công nhân viên và người lao động vẫn luôn gửi trọn niềm tin, tình cảm, niềm tự hào và trách nhiệm dành cho Ba Son, để cùng nhau vượt qua khó khăn, thách thức chinh phục những đỉnh cao mới trong lao động sản xuất. Đây chính là nét đẹp truyền thống được xây dựng, hun đúc, tôi luyện qua thực tiễn và được giữ gìn, trao truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Truyền thống đó cũng là thành tố quan trọng, điểm tựa vững chắc để Ba Son tạo nên những dấu ấn nổi bật trong hành trình xây dựng và phát triển suốt hơn hai thế kỷ qua.
Thi công ống điện gió và kết cấu siêu trường, siêu trọng. Ảnh: TUẤN MINH
Một yếu tố nữa cũng kết tinh nên giá trị bền vững của Ba Son chính là tinh thần trọng chữ "Tín" trong kinh doanh; là môi trường làm việc văn minh công nghiệp, thân thiện; trọng nghĩa tình, yêu thương đồng chí, đồng đội, tất cả vì người lao động. Trách nhiệm và tình yêu thương tạo nên sợi dây gắn kết giữa chỉ huy đơn vị với người lao động và giữa người lao động với chỉ huy đơn vị.
Song hành với tinh thần đoàn kết, trọng chữ "Tín", yêu thương đồng chí là đạo lý "Uống nước nhớ nguồn". Các thế hệ cán bộ, công nhân viên và người lao động Ba Son luôn ghi nhớ và biết ơn sự hy sinh, công lao đóng góp to lớn của các Anh hùng liệt sĩ và các bậc tiền bối cách mạng đã dày công xây đắp nên truyền thống và sự trưởng thành lớn mạnh của Tổng công ty Ba Son bằng nhiều việc làm thiết thực như: thực hiện tốt công tác "Đền ơn đáp nghĩa"; thăm hỏi và tặng quà các gia đình chính sách; chia sẻ, động viên và giúp đỡ người lao động có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống. Cùng với đó là sự yêu thương đùm bọc, chở che của cấp ủy, chính quyền, các sở, ban, ngành, đoàn thể nơi đơn vị đóng quân, tạo cội nguồn sức mạnh giúp Ba Son sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Có thể khẳng định rằng, với truyền thống đoàn kết, tự lực, tự cường được bồi đắp qua hơn hai thế kỷ hình thành và phát triển; sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, Quân đội sẽ là điểm tựa vững chắc để Đảng ủy, chỉ huy Tổng công ty Ba Son tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo nghiên cứu đề xuất với cấp có thẩm quyền đóng mới các gam tàu quân sự hiện đại; nâng cao chất lượng sửa chữa trang bị, vũ khí, khí tài trên các tàu quân sự. Đồng thời, tích cực triển khai đóng mới, sửa chữa các tàu, thuyền xuất khẩu đạt chuẩn quốc tế; tăng cường hợp tác với các đối tác, khách hàng trong nước và quốc tế trên các lĩnh vực mà Ba Son có thế mạnh, xây dựng thương hiệu đóng tàu Ba Son ngày càng lớn mạnh, vươn xa, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ mới.
Đại tá PHAN VĂN BÌNH
Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Tổng công ty Ba Son