Là một bộ phận trong hệ thống tổ chức của ngành Điều tra hình sự Quân đội, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục CNQP đã trải qua chặng đường gần 50 năm xây dựng và phát triển (1976-2023). Trong hành trình này, hoạt động của Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục luôn gắn liền với truyền thống vẻ vang của ngành Điều tra hình sự Quân đội. Lịch sử ngành Điều tra hình sự Quân đội luôn nhắc nhớ những dấu ấn quan trọng và bề dày thành tích của ngành qua 75 năm xây dựng và phát triển.
Đó là vào ngày 19/11/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 258/SL về "Tổ chức và nhiệm vụ của ngành Công an Quân pháp trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp", đánh dấu sự ra đời và trở thành ngày truyền thống của ngành Điều tra hình sự Quân đội. Trải qua các thời kỳ, giai đoạn cách mạng, từ tổ chức tiền thân là Công an Quân pháp, ngành Điều tra hình sự Quân đội đã không ngừng phát triển, lớn mạnh, trở thành hệ thống hoàn chỉnh, gồm các cơ quan điều tra, trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ trong Quân đội. Ngành Điều tra hình sự Quân đội được giao nhiệm vụ trọng tâm là: chủ trì, tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị những chủ trương, biện pháp phòng ngừa, đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm hình sự, quản lý tình hình vi phạm, tội phạm liên quan đến Quân đội; trực tiếp tiến hành điều tra các loại tội phạm thuộc thẩm quyền; thực hiện nhiệm vụ quản lý tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự trong Quân đội; quản lý cơ quan giám định kỹ thuật hình sự Bộ Quốc phòng; thực hiện nhiệm vụ Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 1389 Bộ Quốc phòng về thực hiện Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm, phòng, chống ma túy trong Quân đội; xây dựng và quản lý đội ngũ cán bộ ngành Điều tra hình sự toàn quân và các nhiệm vụ khác.
Các thành viên Ban chỉ đạo 1389 Tổng cục CNQP kiểm tra công tác chấp hành pháp luật của Nhà máy Z111. Ảnh: HẢI ĐĂNG
Trong suốt bề dày lịch sử 75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ ngành Điều tra hình sự Quân đội luôn trung thành vô hạn với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân; đoàn kết sáng tạo, mưu trí, linh hoạt trong đấu tranh phòng, chống vi phạm, tội phạm; "thượng tôn pháp luật", "phụng công thủ pháp, chí công vô tư", tạo sức mạnh tổng hợp, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Với những thành tích xuất sắc, ngành Điều tra hình sự Quân đội được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý, cùng nhiều Bằng khen của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao và các ban, bộ, ngành khác.
Tự hào với truyền thống vẻ vang của ngành Điều tra hình sự Quân đội, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục CNQP luôn nỗ lực kế thừa và phát huy thành quả mà ngành đã đạt được trong những năm qua. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, thách thức do biến động về tổ chức, biên chế, cơ sở vật chất phục vụ cho công tác điều tra; địa bàn các đơn vị của Tổng cục đóng quân trên khắp các vùng miền cả nước; mô hình hoạt động đa dạng, gồm các đơn vị hạch toán, dự toán, viện nghiên cứu… Nhưng được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục CNQP và Bộ Tham mưu Tổng cục; sự chỉ đạo, hướng dẫn của Cục Điều tra hình sự (Bộ Quốc phòng), các thế hệ cán bộ, điều tra viên, nhân viên Cơ quan Điều tra hình sự đã nêu cao tinh thần đoàn kết, mưu trí, sáng tạo, khắc phục khó khăn, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị, chính quyền và nhân dân địa phương phát hiện, thụ lý, giải quyết kịp thời các vụ việc vi phạm, đảm bảo trung thực, khách quan, đúng quy định của pháp luật.
Các vụ việc, vụ án phức tạp, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến nhiều cơ quan, đơn vị, cá nhân trong và ngoài Tổng cục, đều được điều tra làm rõ và xử lý nghiêm minh, không để xảy ra oan sai, sót lọt tội phạm.
(Nguồn: Phòng Điều tra hình sự)
Cụ thể, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục đã tích cực, chủ động theo dõi, nắm bắt tình hình vi phạm pháp luật xảy ra trong toàn quân nói chung và trong Tổng cục nói riêng để kịp thời tham mưu với Đảng ủy, Thủ trưởng Tổng cục CNQP chủ trương, biện pháp quản lý, phòng ngừa hiệu quả các loại tội phạm. Chủ động nghiên cứu đề xuất các nội dung xây dựng nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục đối với công tác phòng, chống tiêu cực, vi phạm, tội phạm xảy ra tại các cơ quan, đơn vị. Đối với các vụ việc, vụ án xảy ra trong Tổng cục thuộc thẩm quyền giải quyết được Cơ quan Điều tra hình sự thụ lý và giải quyết kịp thời, đạt hiệu quả cao. Thông qua công tác điều tra hình sự, hàng loạt vụ việc, vụ án phức tạp, nghiêm trọng liên quan đến nhiều cơ quan, đơn vị, cá nhân trong và ngoài Tổng cục, làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, gây thiệt hại về người và cơ sở vật chất, trang - thiết bị, đều được điều tra làm rõ và xử lý nghiêm minh, không để xảy ra oan sai, sót lọt tội phạm, góp phần giáo dục, răn đe, phòng ngừa vi phạm pháp luật trong cơ quan, đơn vị.
Đặc biệt, trong những năm gần đây, trước sự phát triển của khoa học - công nghệ và mặt trái của cơ chế thị trường, đã xuất hiện một số loại tội phạm mới, có tính chất phức tạp hơn, với phương thức, thủ đoạn phạm tội tinh vi, gây nhiều khó khăn trong công tác điều tra, giải quyết. Song, với tinh thần đấu tranh không có vùng cấm, không có ngoại lệ, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục đã lãnh đạo, chỉ đạo đội ngũ điều tra viên tập trung trí tuệ đánh giá tổng hợp, phán đoán tình huống chính xác; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong và ngoài Quân đội tiến hành xác minh, điều tra, xử lý vi phạm, tội phạm kịp thời, chính xác, đúng người, đúng tội, góp phần giảm thiểu số lượng cũng như tính chất nghiêm trọng các vụ việc vi phạm pháp luật xảy ra ở cơ quan, đơn vị trực thuộc Tổng cục.
Phòng Điều tra hình sự Tổng cục CNQP triển khai nhiệm vụ. Ảnh: TUẤN MINH
Bên cạnh nhiệm vụ chuyên môn, Cơ quan Điều tra hình sự cũng thường xuyên quan tâm xây dựng nội bộ cơ quan, đơn vị, coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên; chăm lo xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, xây dựng Cơ quan Điều tra hình sự vững mạnh toàn diện "mẫu mực, tiêu biểu".
Với kết quả và thành tích đã đạt được, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục CNQP đã được Thủ tướng Chính phủ, Bộ Quốc phòng và Tổng cục CNQP tặng Bằng khen và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Trong những năm tới, dự báo tình hình an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội còn diễn biến phức tạp, khó lường; các thế lực thù địch vẫn ráo riết chống phá cách mạng nước ta; tệ nạn tham nhũng, lãng phí, biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa "vẫn đáng lo ngại; tình hình tội phạm có xu hướng diễn biến phức tạp trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, tính chất nguy hiểm và hành vi phạm tội ngày càng tinh vi hơn. Tình hình đó đặt ra cho công tác củng cố kỷ luật, kỷ cương và các thiết chế quân sự, chính trị trong Quân đội nói chung và Tổng cục CNQP nói riêng là hết sức cần thiết, nhằm tăng cường pháp chế, giữ gìn kỷ luật, kỷ cương, nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội và làm thất bại âm mưu, hoạt động "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch. Do đó, trong thời gian tới, cán bộ, điều tra viên, nhân viên Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết, tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm là:
Một là, chủ động tham mưu với Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện hiệu quả công tác duy trì kỷ luật, pháp luật và đấu tranh phòng, chống tội phạm. Tập trung vào việc tham mưu lãnh đạo, chỉ đạo công tác đấu tranh phòng, chống vi phạm kỷ luật, pháp luật và tội phạm hình sự thuộc thẩm quyền, nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Tổng cục. Tiếp tục triển khai các kế hoạch, chương trình về hoạt động phòng, chống tội phạm; phòng, chống ma túy; phòng, chống mua bán người; chống tham nhũng, buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất và buôn bán hàng giả; chống lãng phí và thực hành tiết kiệm.
"Cán bộ Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục CNQP tiếp tục nâng cao tri thức, tinh thông nghiệp vụ, thận trọng, khách quan, nhạy bén trong công tác điều tra, xác minh, kết luận vụ án, vụ việc và đề xuất xử lý đúng quy định pháp luật".
(Đại tá Trương Quang Nghĩa)
Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ, điều tra viên, nhân viên Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục ngang tầm nhiệm vụ. Đặc điểm hoạt động điều tra tội phạm của cơ quan điều tra hình sự rất phức tạp, mang tính đặc thù cao, chịu nhiều áp lực, cùng sự căng thẳng và quyết liệt... đòi hỏi đội ngũ cán bộ, điều tra viên phải thường xuyên được nâng cao trình độ, kỹ năng nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm. Để hoàn thành nhiệm vụ, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục xác định tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ theo tiêu chuẩn: nắm vững pháp luật, tinh thông nghiệp vụ, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực tổ chức, thực hành công tác chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng. Theo đó, Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục tiếp tục tham mưu với Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục quy hoạch xây dựng nguồn và tuyển chọn đầu vào; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng làm tốt công tác đào tạo cán bộ, kết hợp giữa đào tạo, đào tạo lại, đào tạo nâng cao với bồi dưỡng nghiệp vụ (điều tra, kỹ thuật hình sự, giám định kỹ thuật hình sự) tại các học viện, nhà trường trong và ngoài Quân đội. Mục tiêu là xây dựng đội ngũ cán bộ Cơ quan Điều tra hình sự có tâm, có tầm, đủ phẩm chất và năng lực hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Ba là, nắm chắc tình hình vi phạm, tội phạm, nhạy bén trong công tác điều tra, xác minh, kết luận vụ án, vụ việc và đề xuất xử lý đúng quy định, nguyên tắc. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tư pháp trong và ngoài Quân đội; các cơ quan, đơn vị và chính quyền địa phương nắm, quản lý tình hình vi phạm, tội phạm; trong đó, cần tăng cường trao đổi thông tin, thông báo tình hình vi phạm, tội phạm và tệ nạn xã hội, đặc biệt là công tác phối hợp truy nã, truy tìm, điều tra ban đầu các vụ án khi cơ quan điều tra hình sự chưa có mặt.
Bốn là, xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, cơ quan vững mạnh toàn diện "mẫu mực, tiêu biểu". Cơ quan Điều tra hình sự Tổng cục chú trọng xây dựng, rèn luyện nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, nâng cao chất lượng ra nghị quyết lãnh đạo sát với đặc điểm, tình hình thực tiễn, có tính khả thi cao; chăm lo xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.
Phát huy kết quả đã đạt được, Cơ quan Điều tra hình sự phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng là cơ quan bảo vệ pháp luật trong Tổng cục, góp phần xây dựng Tổng cục CNQP ngày càng vững mạnh trong giai đoạn mới.
Đại tá TRƯƠNG QUANG NGHĨA
Trưởng phòng Điều tra hình sự, Tổng cục Công nghiệp quốc phòng