Cùng với những ảnh hưởng do đại dịch Covid-19 gây ra đối với hoạt động sản xuất - kinh doanh, nhiều doanh nghiệp quân đội cũng đang khốn đốn bởi thiếu hụt nguồn nhân lực. Người lao động bỏ việc, chuyển sang các doanh nghiệp có mức thu nhập cao hơn, dẫn đến tình trạng ”chảy máu chất xám”, nhất là ở các doanh nghiệp đóng tàu.
Có một câu nói khôi hài dành cho các doanh nghiệp đóng tàu: “Chỉ cần kiếm được hợp đồng đóng mới một chiếc tàu chiến, doanh nghiệp đủ sống cả năm”. Nhận định này bắt nguồn từ thực tế, hằng năm được cấp trên giao nhiệm vụ đóng mới những gam tàu quân sự hiện đại, kinh phí lớn, đã giúp các doanh nghiệp đóng tàu luôn nằm trong tốp đầu về doanh thu, lợi nhuận; người lao động thì hoàn toàn yên tâm chuyện “cơm, áo, gạo, tiền”. Một thời, hồ sơ xin vào làm công nhân tại các doanh nghiệp đóng tàu nhiều vô kể, đây là thời điểm nguồn nhân lực trong ngành được bổ sung, tăng cường một cách dồi dào, có chất lượng. Nhờ thế, ngành đóng tàu quân sự đã đạt được những thành tựu rất quan trọng, đóng thành công nhiều gam tàu chiến tiên tiến, hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới.
Thế nhưng, nhu cầu đóng tàu quân sự đã từng bước giảm dần, sản phẩm tàu kinh tế phải cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp đóng tàu bên ngoài. Vì thế, các đơn vị đóng tàu quân sự phải “thắt lưng, buộc bụng”, tìm kiếm từng hợp đồng nhỏ, nỗ lực lấy ngắn nuôi dài, duy trì sản xuất nhằm “giữ chân” nhân lực. Tuy vậy, nhiều công nhân đã tự ý chấm dứt hợp đồng lao động, bỏ đi làm ở các khu công nghiệp, khu công nghệ có thu nhập cao hơn trên cùng địa bàn. Trong số này, có cả những kỹ sư giỏi, những thợ đóng tàu nhiều kinh nghiệm… Có thể nói, việc “giữ chân” người lao động trong các doanh nghiệp đóng tàu quân sự là vấn đề “nóng” hiện nay. Để họ yên tâm làm việc, các đơn vị phải thực hiện đúng, đầy đủ chế độ, chính sách; mức thu nhập không quá “vênh” so với bên ngoài. Có điều, khi doanh nghiệp đã khó khăn thì việc bảo đảm thu nhập và phúc lợi xã hội cho người lao động cũng không hề dễ dàng...
Không chỉ các doanh nghiệp đóng tàu, một số nhà máy sản xuất quốc phòng cũng xảy ra hiện tượng “chuyển dịch lao động”. Cách đây vài năm, khi nghe tin đơn vị sẽ nằm trong lộ trình cổ phần hóa, hàng trăm công nhân Nhà máy Z176 đã bỏ việc, chuyển sang làm ở các doanh nghiệp bên ngoài. “Cái lý” mà họ đưa ra là, ngoài việc thu nhập thấp hơn, thì họ không còn cơ hội chuyển vào biên chế, được trở thành quân nhân chuyên nghiệp! Rất may, nhờ có phương án giải quyết từ sớm, chủ động tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng và bổ sung nguồn nhân lực kịp thời, Nhà máy Z176 vẫn đảm bảo tốt nhịp độ sản xuất, giữ vững mức tăng trưởng hằng năm.
Trong nền kinh tế thị trường, dù là doanh nghiệp quân đội hay doanh nghiệp dân doanh, cũng khó tránh khỏi sự so sánh về môi trường làm việc, thu nhập của người lao động. Để khắc phục tình trạng “chảy máu chất xám” trong các doanh nghiệp quân đội, điều cần thiết là phải có cơ chế, chính sách đãi ngộ phù hợp để đời sống vật chất, tinh thần của họ không thua kém người lao động ở doanh nghiệp dân doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Cùng với chế độ, chính sách chung của Nhà nước, cần có chế độ, chính sách riêng đối với các đơn vị thuộc loại hình doanh nghiệp quốc phòng, an ninh. Có như thế, người lao động mới yên tâm gắn bó với nhà máy, doanh nghiệp, nỗ lực nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Quân đội. Mặt khác, các doanh nghiệp quân đội, nhất là các doanh nghiệp sản xuất quốc phòng cũng phải chủ động trong chiến lược sản xuất - kinh doanh, phát huy tốt vai trò lưỡng dụng của dây chuyền công nghệ, kết hợp sản xuất quốc phòng với sản xuất kinh tế, nâng cao doanh thu, lợi nhuận để có điều kiện đãi ngộ người lao động. Đó cũng chính là cách tốt nhất để “giữ chân” nhân lực.
NHẤT NGÔN