Đây là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội (KTXH), tập trung nguồn lực đầu tư cho các địa bàn khó khăn; góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân; tăng cường quốc phòng, an ninh, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, địa bàn chiến lược. Thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, Quân đội thể hiện vai trò quan trọng, nhất là trong triển khai các dự án phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; giảm nghèo bền vững. Và nhiệm vụ này không thể tách rời hoạt động của các đơn vị, các đoàn kinh tế - quốc phòng (KTQP) trên từng địa bàn.
Căn cứ vào các nghị quyết, nghị định, quyết định của Quốc hội, Chính phủ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định số 3073/QĐ-BQP ngày 17/7/2024 (thay thế Quyết định số 3365/QĐ-BQP ngày 2/9/2022) ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ kinh phí sự nghiệp trong thực hiện các dự án, mô hình chăn nuôi và trồng trọt thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030; giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 trong Bộ Quốc phòng. Đồng thời, Ban chỉ đạo thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 của Bộ Quốc phòng ban hành Hướng dẫn số 2327/HDBCĐBQP ngày 23/7/2024 hướng dẫn tổ chức thực hiện các dự án, mô hình hỗ trợ phát triển chăn nuôi, trồng trọt.
Yêu cầu đặt ra là các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong Quân đội tổ chức thực hiện dự án phải bảo đảm tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật, văn bản hướng dẫn chuyên môn, trong đó tập trung một số vấn đề chính như: Trình tự lập kế hoạch năm; trình tự, thủ tục lập và phê duyệt dự án; thẩm định và phê duyệt dự án; nội dung, mức hỗ trợ; tổ chức quản lý và thực hiện. Qua thực tế triển khai, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đã bám sát, thực hiện nghiêm, góp phần quan trọng thúc đẩy tiến độ và hiệu quả của dự án. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được khắc phục, nhất là khi các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 đang đi vào giai đoạn kết của kỳ kế hoạch 5 năm, các chương trình tiếp theo sẽ mở ra với những yêu cầu mới để phù hợp với tình hình thực tế. Cụ thể, quá trình lập dự án, các đơn vị cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương từ khâu rà soát địa bàn, lựa chọn mô hình (phù hợp với định hướng phát triển KTXH của địa phương và nhu cầu của người dân); lựa chọn đúng đối tượng tham gia dự án (ưu tiên các hộ nghèo, hộ nghèo thuộc đối tượng người có công, hộ nghèo do phụ nữ làm chủ); việc thẩm định, phê duyệt dự án phải đúng mục tiêu, bảo đảm sử dụng kinh phí đúng quy định, hiệu quả; phê duyệt mức hỗ trợ cho người dân trên cùng một địa bàn không được chênh lệch lớn.
Các dự án Chính phủ giao Bộ Quốc phòng thực hiện trong các Chương trình mục tiêu quốc gia đều gắn với nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trên địa bàn, nên phải hiểu rõ mục tiêu, mục đích của dự án để thực hiện đúng. Hồ sơ lựa chọn nhà thầu, hồ sơ mua sắm hàng hóa, tổ chức các lớp tập huấn phải đầy đủ quy trình từ khi bắt đầu đến khi kết thúc; việc sử dụng kinh phí tiết kiệm sau đấu thầu phải được thực hiện đúng với quy định. Bên cạnh đó, cũng cần làm tốt công tác quản lý dự án sau khi đã hỗ trợ nhân dân; tăng cường nghiên cứu, học tập nâng cao nghiệp vụ chuyên môn của cán bộ làm công tác tham mưu, đề xuất và tổ chức thực hiện dự án…
Có thể khẳng định, tầm ảnh hưởng và vai trò của Quân đội trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia đã mang lại những chuyển biến tích cực trong phát triển KTXH, giảm nhanh và bền vững tỷ lệ hộ nghèo ở địa phương (đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi), xứng đáng được ghi nhận. Song, cũng đòi hòi các cơ quan, đơn vị liên quan cần tiếp tục nỗ lực, cố gắng hơn nữa, có nhiều giải pháp để việc triển khai các dự án thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia đi vào thực chất, hiệu quả thiết thực trong thời gian tới đây.
TRẦN HOÀNG