THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ NHỮNG CON SỐ BIẾT NÓI
Thương mại điện tử là việc tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động thương mại bằng phương tiện điện tử có kết nối với mạng internet, mạng viễn thông di động hoặc các mạng mở khác. Hoạt động TMĐT có thể được thực hiện trên nền tảng website TMĐT, sàn giao dịch TMĐT, ứng dụng (APP) thương mại trên thiết bị di động và các hình thức bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ trực tuyến khác, như: mạng xã hội, các trang lưu trữ và cung cấp video, clip trực tuyến…
Website TMĐT là trang thông tin điện tử được thiết lập để phục vụ một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động mua bán hàng hóa hay cung ứng dịch vụ, từ trưng bày giới thiệu hàng hóa, dịch vụ đến giao kết hợp đồng, cung ứng dịch vụ, thanh toán và cung cấp dịch vụ sau bán hàng. Sàn giao dịch TMĐT là website TMĐT cho phép các tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu website cũng có thể tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên website đó. App là các ứng dụng trên thiết bị di động (điện thoại, máy tính bảng…), thiết bị điện tử (ti vi thông minh…) được phát triển, cung cấp nhằm phục vụ một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động mua bán hàng hóa hay cung ứng dịch vụ. App cho phép người dùng truy cập vào cơ sở dữ liệu của tổ chức, cá nhân khác để mua bán hàng hóa, cung ứng hoặc sử dụng dịch vụ. Ví dụ, các hãng điện thoại di động đều cung cấp sẵn một ứng dụng bán hàng để giới thiệu và bán các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp mình trên các điện thoại thông minh được bán ra thị trường. Người sử dụng cũng có thể tự cài đặt các ứng dụng TMĐT được cung cấp rất nhiều trên các kho ứng dụng của điện thoại thông minh.
Theo Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam năm 2019 của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), năm 2014, Bộ Công Thương đã xác nhận thông báo, đăng ký tại Việt Nam 4.653 website TMĐT, 283 sàn giao dịch TMĐT, 60 website khuyến mại trực tuyến, 14 website đấu giá trực tuyến. Năm 2018, số lượng website, ứng dụng TMĐT được xác nhận thông báo, đăng ký tại Việt Nam tăng 505,75%, tức là tăng gấp hơn 5 lần (từ 5.010 website, ứng dụng tăng lên tới 25.338 website, ứng dụng). Theo trang web Statista.com, năm 2019, TMĐT từ doanh nghiệp tới người tiêu dùng (B2C) toàn cầu ước đạt doanh thu 2.027 tỷ USD (tăng 11,3% so với năm 2018) và dự báo tiếp tục tăng mạnh trong những năm tới đây.
Ảnh minh họa.
CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM
Tính toán của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, doanh thu B2C của Việt Nam năm 2015 đạt 4,7 tỷ USD, năm 2018 đạt 8,06 tỷ USD; số người tham gia mua sắm trực tuyến năm 2015 khoảng 30,3 triệu, năm 2018 khoảng 40 triệu. Tỷ trọng doanh thu TMĐT B2C so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước năm 2015 đạt 2,8%, năm 2018 đạt 4,2%. Các sản phẩm dịch vụ được giao dịch trực tuyến rất đa dạng, như quần áo, giày dép, mỹ phẩm, sách, văn phòng phẩm, hoa, quà tặng, đồ gia dụng, mua vé máy bay, tàu hỏa, ô tô, dịch vụ làm đẹp...
Mới đây, phát biểu tại hội thảo Kinh tế số do Ban Kinh tế Trung ương tổ chức trong khuôn khổ Diễn đàn cấp cao về Công nghiệp 4.0 năm 2019, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Đặng Hoàng Hải nhấn mạnh: Cơ hội phát triển TMĐT tại Việt Nam là rất lớn. Việt Nam có quy mô dân số 96,96 triệu dân, sở hữu 143,3 triệu số thuê bao di động (bằng 148% dân số), lượng sử dụng internet đạt 64 triệu người (chiếm 66% dân số), sử dụng mạng xã hội đạt 62 triệu người (chiếm 64% dân số), tỷ lệ dân số sử dụng điện thoại thông minh (smart phone) đạt 72%. Thách thức cho việc phát triển TMĐT tại Việt Nam là cách thanh toán khi mua hàng hóa, dịch vụ trực tuyến. Năm 2017, 82% người mua hàng trực tuyến lựa chọn thanh toán tiền mặt khi nhận hàng (COD), năm 2018, tăng lên là 88%. Trong khi đó, mức độ quan tâm của doanh nghiệp về TMĐT cũng là thách thức không nhỏ khi chỉ có 30% doanh nghiệp có người chuyên trách về TMĐT trong năm 2017 và năm 2018 giảm xuống chỉ còn 28%.
Theo kết quả khảo sát từ người tiêu dùng, 83% cho rằng sản phẩm bán trực tuyến kém chất lượng so với quảng cáo (bao gồm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng); 47% cho rằng dịch vụ chăm sóc khách hàng kém; 43% lo ngại thông tin cá nhân bị tiết lộ; 37% cho rằng giá cả hàng hóa trực tuyến đắt hơn so với mua trực tiếp hoặc việc niêm yết giá bán hàng trực tuyến không rõ ràng; 36% cho rằng dịch vụ vận chuyển và giao nhận còn kém; 22% cho rằng website/ứng dụng bán hàng thiết kế không chuyên nghiệp; 22% cho rằng cách thức đặt hàng trực tuyến rắc rối; 13% cho rằng cách thức thanh toán phức tạp… Đây là những trở ngại khi mua hàng trực tuyến ở Việt Nam.
Ông Trần Hải Linh - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Sendo (Sendo.vn) cho rằng, thách thức lớn nhất của TMĐT với các doanh nghiệp và nhà bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ tại Việt Nam là nguy cơ mất “trận địa” ngay trên sân nhà bởi các “gã khổng lồ” về TMĐT, vì TMĐT có đặc trưng là tính không biên giới, người đang sinh sống ở Việt Nam cũng có thể trực tiếp đặt mua hàng hóa từ các nước khác, trong khi đó, TMĐT ở Việt Nam còn rất non trẻ và môi trường đầu tư chậm thay đổi.
Đối với các doanh nghiệp quân đội, nếu chậm trễ trong việc triển khai ứng dụng TMĐT thì sẽ không chiếm được lợi thế trong giới thiệu, giao dịch sản phẩm và khó tiết kiệm được chi phí. Ngay cả trong việc liên kết với các nhãn hiệu hàng hóa lớn trên thế giới để sản xuất và cung cấp sản phẩm ra thị trường Việt Nam, nếu làm tốt hoạt động tiếp thị hình ảnh và hàng hóa bằng internet sẽ thu hút được nhiều đối tác và nhiều hợp đồng. Rất mừng là những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp quân đội (Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Tổng công ty Kinh tế Kỹ thuật công nghiệp quốc phòng (GAET), Nhà máy Z176…), đã quan tâm xây dựng website để giới thiệu hình ảnh cũng như các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của mình tới khách hàng, đối tác; một số doanh nghiệp đã triển khai các hoạt động tương tác, thậm chí cung cấp hàng hóa - dịch vụ qua website; giới thiệu sản phẩm, dịch vụ hoặc xác lập hợp đồng qua email… Điều đó cho thấy sự chủ động và tích cực của doanh nghiệp quân đội trong việc thích nghi với môi trường sản xuất, kinh doanh mới với sự phát triển bùng nổ của kết nối vạn vật, trí tuệ nhân tạo...
Với lợi thế dân số, thu nhập bình quân đầu người ngày càng cao, tỷ lệ người dân sử dụng internet thuộc nhóm cao của thế giới và người dân đang dần quen với xu hướng tiêu dùng mới là mua sắm trực tuyến, TMĐT đang là một phương thức kinh doanh tiên tiến, rất hữu ích cho những cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam đang tìm hướng khởi nghiệp hoặc đang hoạt động, muốn mở rộng thị phần. Cơ hội lớn, song thách thức cũng không nhỏ. Thành hay bại phụ thuộc rất lớn vào bản sắc, cách làm độc đáo, đáp ứng được nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng.
CHIẾN THẮNG