Dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc - Sản phẩm mới của Z121

Hiện nay, trên cả nước có 342 cơ sở giết mổ lợn và 13 cơ sở giết mổ trâu, bò. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hằng năm, ngành thú y thực hiện kiểm soát giết mổ được khoảng 1 triệu con trâu, bò và hơn 10 triệu con lợn. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện chính sách đối xử nhân đạo với động vật theo các điều ước quốc tế và pháp luật Việt Nam còn nhiều khó khăn, vướng mắc; đặc biệt là đối với việc kiểm soát giết mổ nhỏ lẻ trong các hộ gia đình. Bên cạnh đó, việc đối xử nhân đạo đối với vật nuôi ở nước ta cũng chịu sự theo dõi, giám sát của các tổ chức bảo vệ động vật trong nước và quốc tế; dẫn đến những xung đột giữa lợi ích và tính nhân văn; ảnh hưởng nhiều đến việc đàm phán thương mại trong quá trình nhập khẩu gia súc… Trong đó, một số lò mổ ở Hải Phòng đã bị tổ chức bảo vệ động vật Animals Australia kiến nghị về việc ngược đãi động vật, vi phạm tiêu chuẩn ESCAS (Export supply chain as Assurance system - Hệ thống Đảm bảo chất lượng chuỗi cung ứng của nước xuất khẩu) được Chính phủ Úc đặt ra đối với các cơ sở giết mổ để đảm bảo bò được đối xử nhân đạo và không bị đau đớn... Theo tiêu chuẩn ESCAS, nước Úc kiểm soát số lượng dụng cụ gây choáng và viên tạo áp sử dụng trong giết mổ gia súc. Theo đó, bình quân mỗi cơ sở giết mổ bò của nước này chỉ được nhập khẩu kèm theo 2 dụng cụ gây choáng; mỗi con bò Úc chỉ được nhập khẩu kèm theo 1-2 viên tạo áp. Quá trình sử dụng dụng cụ gây choáng theo tiêu chuẩn ESCAS đáp ứng được yêu cầu về đối xử nhân đạo với động vật; chất lượng thịt bò sau giết mổ được kiểm soát tốt nhất, thao tác sử dụng đơn giản, bảo đảm an toàn.

Từ mô hình giết mổ theo tiêu chuẩn ESCAS và nhằm cụ thể hóa chính sách đối xử nhân đạo với động vật theo quy định tại Luật Thú y và Luật Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận thấy cần nhân rộng dụng cụ gây choáng trong giết mổ động vật tại Việt Nam để phù hợp với thông lệ quốc tế và hướng tới đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm thịt của Việt Nam. Thông qua đối tác nhập khẩu, giết mổ bò Úc, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chính thức xác nhận nhu cầu và việc thiếu dụng cụ gây choáng, viên tạo áp cho giết mổ bò Úc nhập khẩu tại Việt Nam.

Xuất phát từ nhu cầu đó, Nhà máy Z121 đã nghiên cứu, chế tạo thành công “dụng cụ kiểu gây choáng - xuyên thấu, sử dụng viên tạo áp”, là loại thiết bị được thiết kế chuyên dùng cho giết mổ gia súc, làm chúng ngay lập tức bị tê liệt cơ thể. Phương thức hoạt động của thiết bị này là tác động một lực lớn và tập trung tại một điểm bằng cách đẩy một thanh thép ở tốc độ cao tiếp xúc trực tiếp với bề mặt hộp sọ gia súc. Lực tác động sẽ ngay lập tức làm thay đổi áp suất trong sọ, gây tổn thương toàn bộ mạch máu ở thân sọ - là nơi có não bộ, triệt tiêu khả năng vận động và bản năng sống của vật chủ. Việc nghiên cứu, chế tạo thành công sản phẩm này đã tạo ra cơ hội, tiềm năng rất lớn để Nhà máy Z121 đưa vào sản xuất phục vụ ngành chế biến thực phẩm trong nước, tạo việc làm và thu nhập cho người lao động; tiết kiệm ngoại tệ cho Nhà nước do không phải nhập khẩu.

Nhà máy Z121 đã nghiên cứu, chế tạo thành công “dụng cụ kiểu gây choáng - xuyên thấu, sử dụng viên tạo áp”, là loại thiết bị được thiết kế chuyên dùng cho giết mổ gia súc.

Hiện nay, do chưa có văn bản quy định cụ thể việc quản lý, sử dụng đối với loại dụng cụ này, Nhà máy Z121 đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo khoa học để làm rõ cơ sở pháp lý của sản phẩm được điều chỉnh bởi quy định pháp luật nào? (Theo quy định của một số bang của nước Úc, dụng cụ gây choáng nêu trên không phải là vũ khí). Đồng thời, phối hợp với cơ quan Tổng cục Công nghiệp quốc phòng làm việc với cơ quan chức năng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để tham mưu, đề xuất với lãnh đạo Bộ này có văn bản đề nghị Bộ Công an nghiên cứu, giám định, cho ý kiến định danh để kết luận dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc có chịu sự điều chỉnh của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ hay không? Trên cơ sở đó, Bộ Công an đã nghiên cứu, giám định, xác định dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc và viên tạo áp do Nhà máy Z121 sản xuất không phải là vũ khí, công cụ hỗ trợ theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; việc quản lý, sử dụng thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan.

Có thể nói, việc Bộ Công an xác định dụng cụ gây choáng đối với gia súc không phải là vũ khí, công cụ hỗ trợ đã mở được “nút thắt” trong việc triển khai sản xuất và tiêu thụ tại Việt Nam; đồng thời, cũng đặt ra vấn đề pháp lý trong quản lý, sử dụng loại dụng cụ này theo quy định pháp luật hiện hành. Trong đó, cần lưu ý một số nội dung ở góc độ quản lý nhà nước khi đưa sản phẩm ra thị trường. Cụ thể là: Dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc được sử dụng trong các cơ sở giết mổ vật nuôi thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Do đó, trong phạm vi trách nhiệm của mình, Bộ cần ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến việc quản lý, bảo quản, sử dụng loại dụng cụ này. Đồng thời, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ xác định và bổ sung dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc vào Danh mục sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 và mã số HS phù hợp với Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam; từ đó xây dựng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng và biện pháp quản lý đối với sản phẩm theo quy định. Trường hợp xác định dụng cụ gây choáng không phải sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có hướng dẫn cho các tổ chức, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, bảo quản, vận chuyển, sử dụng dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc như các sản phẩm hàng hóa thông thường. Bên cạnh đó, đây là sản phẩm, hàng hóa có khả năng gây mất an toàn, tiềm ẩn khả năng gây hại cho người, động vật, tài sản, môi trường nên cần được quản lý chất lượng trên cơ sở quy chuẩn kỹ thuật tương ứng do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành và tiêu chuẩn do người sản xuất công bố áp dụng (Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa năm 2008). Ngoài ra, việc bảo quản, vận chuyển và sử dụng đúng cách dụng cụ gây choáng trong giết mổ gia súc cũng là một vấn đề quan trọng để tránh các nguy hiểm tiềm tàng đối với sức khỏe con người. Trên thế giới, nhất là ở các nước phát triển, ngành công nghiệp chăn nuôi, giết mổ gia súc đã nhận thức được rằng cần có các tiêu chuẩn tối thiểu cho việc bảo quản, vận chuyển và sử dụng các dụng cụ tương tự để tránh rủi ro cho cá nhân và cộng đồng. Do đó, việc hợp pháp hóa nhập khẩu, bảo quản và sử dụng các thiết bị giết mổ nhân đạo sẽ giúp việc giết mổ vật nuôi tại Việt Nam tuân thủ các tiêu chuẩn của Tổ chức Thú y thế giới (OIE), góp phần cải thiện hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế về tôn trọng phúc lợi động vật trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay.

XUÂN SƠN