Trong quan điểm chỉ đạo về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN, Nghị quyết Trung ương 5 (khóa XII) xác định: “Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại DNNN theo hướng kiên quyết cổ phần hoá, bán vốn tại những doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm hoặc không cần giữ cổ phần, vốn góp chi phối, kể cả những doanh nghiệp đang kinh doanh có hiệu quả; đồng thời xử lý triệt để, bao gồm cả việc cho phá sản các doanh nghiệp nhà nước yếu kém”2.
Đối với các doanh nghiệp quân đội (DNQĐ), thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa IX) về tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước, từ năm 2001 đến nay, bằng nhiều hình thức sắp xếp, Bộ Quốc phòng đã tổ chức lại các DNQĐ phù hợp với yêu cầu đổi mới, phát triển doanh nghiệp theo Nghị quyết của Đảng qua từng thời kỳ, phục vụ tốt nhiệm vụ quân sự quốc phòng (QSQP), góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Số lượng đầu mối DNQĐ được tinh giảm từ trên 300 doanh nghiệp trước năm 2000, nay xuống còn 88 doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng và 21 công ty cổ phần có vốn Nhà nước do Bộ Quốc phòng quản lý.
Thượng tường Trần Đơn, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng tham quan gian hàng tại Hội chợ Thương mại Việt Nam tại Campuchia (tháng 11.2017).
Quán triệt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng và sắp xếp, đổi mới DNNN; Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã chủ động tham mưu, đề xuất với Chính phủ và chỉ đạo tổ chức nghiên cứu, ban hành các văn bản định hướng sắp xếp DNQĐ phù hợp với nhiệm vụ QSQP và quy định của pháp luật; lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp sắp xếp, đổi mới DNQĐ gắn với nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh (SXKD) và thực hiện nhiệm vụ QSQP; tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước và quản lý của chủ sở hữu. Tập trung đầu tư nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng đối với các doanh nghiệp sản xuất, sửa chữa vũ khí trang bị; bảo đảm đủ nguồn lực cho các doanh nghiệp đứng chân trên địa bàn chiến lược; chỉ đạo cổ phần hóa, sáp nhập, giải thể doanh nghiệp ít liên quan đến nhiệm vụ QSQP; gắn quản lý các doanh nghiệp với hoạt động chuyên môn kỹ thuật đặc thù quốc phòng. Các doanh nghiệp sau sắp xếp, đổi mới nhìn chung ổn định, sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, thích ứng được với thị trường trong nước và từng bước hội nhập quốc tế; đảm bảo việc làm, thu nhập ổn định cho hàng chục vạn lao động; góp phần quan trọng vào giữ vững, nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng, ổn định, phát triển kinh tế vĩ mô, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và bảo đảm an sinh xã hội... Đặc biệt, trong điều kiện khó khăn chung của kinh tế trong nước, khu vực và thế giới, nhiều DNQĐ vẫn có tốc độ tăng trưởng khá, giữ vững thương hiệu trên các lĩnh vực mà Quân đội có tiềm năng, như: Viễn thông, bay dịch vụ, dịch vụ cảng biển, xây dựng, đóng tàu, đóng góp quan trọng vào ngân sách nhà nước. Các DNQĐ đã thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế gắn với củng cố quốc phòng, góp phần giữ vững an ninh chính trị trên các địa bàn chiến lược, nhất là biên giới, biển, đảo.
Tuy nhiên, công tác sắp xếp, đổi mới và phát triển DNQĐ trong thời gian qua vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế. Cụ thể là: Nhận thức của cấp ủy, chỉ huy một số cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp về sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa chưa thật đầy đủ, sâu sắc; công tác lãnh đạo, chỉ đạo chưa quyết liệt; triển khai thực hiện còn lúng túng, còn biểu hiện ngại đổi mới, né tránh cổ phần hóa. Việc tổ chức sắp xếp có nơi, có lúc chưa tuân thủ đúng đề án đã được phê duyệt, tiến độ chậm so với kế hoạch. Số lượng doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng vẫn còn nhiều, cơ cấu chưa hợp lý, có nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ, cùng ngành nghề, hoạt động trên cùng một địa bàn. Một số doanh nghiệp còn tồn đọng về tài chính. Các cơ chế, chính sách liên quan đến sắp xếp, cổ phần hóa, quản lý, quản trị doanh nghiệp chưa được hoàn thiện đồng bộ và theo kịp sự phát triển của thực tiễn...
Tổng Công ty Lũng Lô là doanh nghiệp sẽ thực hiện cổ phần hóa.
Hiện nay, Đảng, Chính phủ đang chỉ đạo đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng; trong đó, cơ cấu lại DNNN là một khâu đột phá chiến lược. Trong bối cảnh đó, việc cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội tiếp tục được đẩy mạnh theo tinh thần Nghị quyết 425-NQ/QUTW ngày 18/5/2017 của Quân ủy Trung ương “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo”, Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Văn bản số 80/TTg-ĐMDN, ngày 4/10/2017. Trong đó, Bộ Quốc phòng xác định rõ từ nay đến năm 2020 cần phải cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả các DNQĐ, với mục tiêu giảm mạnh đầu mối doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng, chỉ tập trung vào những ngành, lĩnh vực trực tiếp phục vụ quốc phòng, an ninh. Đẩy mạnh thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn đối với các doanh nghiệp SXKD thuần túy, thương mại, xây dựng, dịch vụ… Đổi mới cơ chế quản lý, nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động của DNQĐ; bảo đảm sự phát triển ổn định, lâu dài của các DNQĐ; đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp quốc phòng của đất nước và phù hợp với chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Quá trình cơ cấu lại DNQĐ cần trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc tinh gọn, hiệu quả; xây dựng được những doanh nghiệp mạnh, có năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Giữ lại công ty TNHH một thành viên 100% vốn nhà nước là các doanh nghiệp có nhiệm vụ QSQP, nhưng thực hiện tái cấu trúc, nhằm đảm bảo có cơ cấu tổ chức hợp lý, nâng cao trình độ quản trị doanh nghiệp, đảm bảo SXKD đạt hiệu quả cao, bảo toàn và phát triển vốn nhà nước. Đối với các doanh nghiệp có cùng ngành nghề sẽ thực hiện việc sáp nhập, tận dụng năng lực quản trị, cơ sở vật chất kỹ thuật, tạo ra các doanh nghiệp có quy mô phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ QSQP. Thực hiện sắp xếp, tái cấu trúc, tổ chức lại các doanh nghiệp đứng chân trên địa bàn chiến lược thuộc các quân khu cho phù hợp với từng địa bàn cụ thể.
Đối với các doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa, cần thực hiện nhanh chóng và đồng bộ (cả công ty mẹ và công ty con), bảo đảm tập trung vốn và vai trò quản trị, điều hành cho công ty mẹ. Kiên quyết cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước đã đầu tư đối với các doanh nghiệp thương mại, xây dựng, dịch vụ; chỉ giữ lại vốn Nhà nước tại một số ít doanh nghiệp có nhiệm vụ QSQP. Quá trình thoái vốn Nhà nước tại các công ty cổ phần cần bảo đảm không để thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước và Quân đội.
Công tác sắp xếp DNQĐ sẽ được Bộ Quốc phòng thực hiện nghiêm túc, triệt để như các phương án đã nêu trong Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020”, đúng chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đổi mới và sắp xếp DNNN. Theo đó, đến năm 2020, Bộ Quốc phòng còn lại 17 doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, 12 công ty cổ phần có vốn Nhà nước do Bộ Quốc phòng quản lý; thực sự là các doanh nghiệp cần thiết cho nhiệm vụ QSQP. Bộ Quốc phòng sẽ có điều kiện để quản lý, giao nhiệm vụ cụ thể cho các doanh nghiệp; quản lý chặt chẽ đất quốc phòng. Cơ cấu doanh nghiệp của Bộ Quốc phòng hợp lý, không còn tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, nhiều doanh nghiệp cùng ngành nghề kinh doanh, hoạt động trên cùng một địa bàn. Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, sau cơ cấu lại sẽ nâng cao trình độ quản trị doanh nghiệp, đảm bảo SXKD hiệu quả; đáp ứng yêu cầu sản xuất, sửa chữa vũ khí trang bị quân sự, đảm bảo kỹ thuật trên cả ba miền chiến lược, cả ở cấp chiến lược và chiến dịch; tạo ra thế trận quốc phòng, an ninh trên từng khu vực; đồng thời có điều kiện để thực hiện các nhiệm vụ đối ngoại quân sự…
Thượng tướng TRẦN ĐƠN
Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
(Xem tiếp số sau về một số nhiệm vụ, giải pháp thực hiện Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp quân đội đến năm 2020”).
Tài liệu tham khảo:
ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị lần thứ năm ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, HN 2017, Tr 64.
Sđd, Tr 64.