Các nước châu Á - Thái Bình Dương trong cuộc chạy đua vũ khí siêu thanh và năng lượng định hướng

Vũ khí siêu thanh là loại vũ khí có thể di chuyển nhanh hơn tốc độ âm thanh 5 lần, hoặc với vận tốc khoảng 1,6km/s. Vũ khí siêu thanh gồm 2 loại: tên lửa hành trình siêu thanh được cung cấp động lực bởi tên lửa hoặc máy bay phản lực trong suốt hành trình bay; vũ khí siêu thanh với quỹ đạo dạng tàu lượn (được phóng lên bầu khí quyển bởi các tên lửa đạn đạo, sau đó được các phương tiện lượn siêu thanh tách ra và bay thấp hơn, nhanh hơn). Vũ khí năng lượng định hướng (Directional Energy Weapon) là loại vũ khí tầm xa tiêu diệt mục tiêu bằng cách phóng đi một luồng năng lượng (tia laser, sóng vi ba và các chùm hạt…) được tập trung cao độ. Như vậy, có thể hiểu, thay vì bắn ra đạn, loại vũ khí này lại phóng ra một luồng ánh sáng được khuếch đại bằng bức xạ kích thích hay một luồng vi sóng có tần số bước sóng đủ để gây sát thương. Hiện, các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang đẩy mạnh phát triển các loại vũ khí này, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Australia và Pakistan.

TRUNG QUỐC

Những năm gần đây, Trung Quốc vươn lên trở thành quốc gia hàng đầu trong lĩnh vực phát triển vũ khí siêu thanh. Nổi bật trong số đó là tên lửa DF-17, được giới thiệu lần đầu tiên tại Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa vào cuối năm 2019. DF-17 là tên lửa đạn đạo tầm trung sử dụng nhiên liệu rắn, được gắn phương tiện lướt siêu thanh DF-ZF (Wu-14), có khả năng mang đầu đạn thông thường, tầm bắn lên đến hơn 2.000km, tốc độ Mach 5. DF-17 có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, khả năng xuyên phá mạnh, tấn công chính xác các mục tiêu tầm trung và thấp. Từ năm 2014 đến năm 2020, DF-17 đã được thử nghiệm 7 lần liên tiếp và đều thành công. Công nghệ lướt siêu thanh cho phép tên lửa bay thấp hơn nhiều so với bình thường, gây khó khăn cho việc phát hiện, đánh chặn, đặt ra thách thức đối với các hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương.

Ngoài ra, Trung Quốc đang nỗ lực trang bị cho tên lửa đầu đạn siêu thanh (HGV) để cải thiện khả năng xuyên phá. Việc triển khai phóng HGV từ trên bộ, trên không giúp nước này mở rộng khả năng ngăn chặn nguy cơ, có thể thay đổi chiến lược, vô hiệu hóa hệ thống phòng không hiện tại. Theo thống kê, trong thập kỷ qua, số lượng các cuộc thử nghiệm tên lửa siêu thanh của Trung Quốc nhiều gấp 20 lần so với Mỹ. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng nỗ lực phát triển vũ khí năng lượng định hướng, như: hệ thống laser cầm tay trang bị cho lực lượng thực thi pháp luật, hệ thống laser đặt trên phương tiện vận tải...

ẤN ĐỘ

Trong các chương trình phát triển 2 loại vũ khí chiến lược này của Ấn Độ, dự án “Hệ thống laser năng lượng cao chiến thuật” cho Lục quân và Không quân hiện rất được quan tâm. Theo thông tin, 100 triệu USD ngân sách quốc phòng giai đoạn 2021-2022 đã được sử dụng để phát triển vũ khí laser năng lượng cao mang tên DURGA II (Directionally Unrestricted Ray-Gun Array). Dự kiến,​ Quân đội Ấn Độ sẽ sớm tiếp nhận hệ thống năng lượng định hướng hạng nhẹ 100 kilowatt. Tổ chức Nghiên cứu và Phát triển quốc phòng Ấn Độ (DRDO) cũng đang phát triển và cải tiến kỹ thuật chế tạo nhiều loại laser khác bằng cách sử dụng laser rắn, sợi quang, hóa học trong phòng thủ, tấn công được tích hợp với các trang bị trên bộ, trên biển và trên không. Hiện nay, nhiều phòng thí nghiệm của DRDO đang tham gia phát triển công nghệ năng lượng định hướng và công nghệ xung điện từ phi hạt nhân. Trong đó, Trung tâm Khoa học và công nghệ laser hiện đang phát triển công nghệ sử dụng laser iốt oxy hóa học và laser sợi quang công suất cao. Đến nay, Trung tâm đã tạo được tia laser 25 kilowatt có thể nhắm bắn tên lửa đạn đạo ở khoảng cách 5km.

Năm 2017, DRDO đã thử nghiệm vũ khí laser 1kW gắn trên xe tải tại cơ sở thử nghiệm Chitradurga; tia laser đã bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách 250m. Tuy nhiên, rất khó để phát triển vũ khí laser công suất cao do các vấn đề về năng lượng, phương thức làm mát cho hệ thống khi chùm laser được bắn ra và đảm bảo chùm tia hội tụ hướng tới mục tiêu ở xa. Năm 2020, Ấn Độ ​​lần đầu thử nghiệm thành công phương tiện trình diễn siêu thanh (HSTDV) hoàn toàn bản địa, được trang bị động cơ phản lực. Phương tiện này do DRDO phát triển, có khả năng bay với tốc độ gấp 6 lần tốc độ âm thanh; sử dụng động cơ tên lửa rắn, phóng lên độ cao 30km sau đó tách khỏi phương tiện phóng. Cuộc thử nghiệm thành công đã cho thấy một số công nghệ quan trọng bao gồm cấu hình khí động học cho vận tốc siêu âm, sử dụng động cơ phản lực tĩnh siêu âm để đánh lửa và cháy bền vững, đặc tính cấu trúc nhiệt của vật liệu nhiệt ở độ cao, cơ chế phân tách ở vận tốc siêu âm. DRDO đã chi khoảng 4,5 triệu USD để phát triển nguyên mẫu và sẽ tiếp tục tiến hành 3 cuộc thử nghiệm trong 5 năm tới. Nếu thành công, đây sẽ là vũ khí siêu thanh có khả năng mang cả đầu đạn hạt nhân và thông thường. Theo thông tin, DRDO cũng đã chi khoảng 30 triệu USD cho thiết kế và phát triển tên lửa siêu thanh BrahMos II.

Vũ khí siêu thanh là loại vũ khí có thể di chuyển nhanh hơn tốc độ âm thanh 5 lần, hoặc với vận tốc khoảng 1,6km/s. Còn vũ khí năng lượng định hướng là loại vũ khí tầm xa tiêu diệt mục tiêu bằng cách phóng đi một luồng năng lượng (tia laser, sóng viba và các chùm hạt…) được tập trung cao độ.

NHẬT BẢN

Nhật Bản bắt đầu triển khai chương trình phát triển vũ khí siêu thanh vào cuối năm 2010, tập trung vào 2 loại là tên lửa bội siêu thanh (HCM) và đạn lướt siêu tốc (HVGP). Theo thiết kế, tên lửa bội siêu thanh sẽ được trang bị động cơ phản lực, bên ngoài giống như tên lửa thông thường nhưng có vận tốc bay cao hơn nhiều và tầm bắn xa hơn. Trong khi đó, đạn lướt siêu tốc có nhiệm vụ phóng động cơ tên lửa; khi bay ở độ cao nhất định, đầu đạn tách khỏi HVGP rồi trượt với vận tốc siêu thanh nhắm vào mục tiêu. Vũ khí này được dẫn hướng bằng hệ thống dẫn đường quán tính (INS) với sự hỗ trợ của hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu (GNSS). Hệ thống vũ khí bội siêu thanh đầu tiên dự kiến được đưa vào sử dụng chậm nhất vào năm 2026.

Thực tế, Nhật Bản xác định việc phát triển vũ khí siêu thanh như một phương tiện có thể cung cấp khả năng phòng thủ cho “những quần đảo ở xa” như Senkaku ở biển Hoa Đông hoặc các đảo khác của nước này với tầm bắn từ 300-500km, góp phần răn đe Trung Quốc.

AUSTRALIA

Năm 2020, Chính phủ Australia công bố đầu tư 7,1 tỷ USD cho nghiên cứu, chế tạo vũ khí siêu thanh và hệ thống năng lượng định hướng. Ban Chiến lược quốc phòng và kế hoạch cơ cấu lực lượng sẽ giám sát việc phát triển những công nghệ vũ khí đột phá này. Bộ Quốc phòng Australia tiếp tục đầu tư phát triển vũ khí hiện đại trang bị cho Quân đội gồm vũ khí siêu thanh, vũ khí tầm xa tốc độ cao và hệ thống phòng thủ tên lửa; góp phần giúp Quân đội nước này phát hiện, ứng phó kịp thời khi xảy ra xung đột trong khu vực.

Trong đó, đáng chú ý là chương trình nghiên cứu thử nghiệm tên lửa siêu thanh (HIFiRE) do Mỹ và Australia hợp tác, bắt đầu triển khai vào năm 2007. Chương trình được thực hiện bởi Nhóm Khoa học và Công nghệ quốc phòng, Đại học Queensland (Australia), Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Không quân Mỹ, Tập đoàn BAE Systems (Anh) và Boeing (Mỹ). Ngoài ra, Australia và Mỹ còn tham gia hợp tác trong Chương trình Thí nghiệm nghiên cứu chuyến bay tích hợp của Southern Cross (SCIFiRE), với mục đích phát triển và thử nghiệm một nguyên mẫu tên lửa siêu thanh. Chương trình sẽ tận dụng kết quả đạt được qua hơn 15 năm hợp tác với Mỹ về động cơ phản lực, động cơ tên lửa, cảm biến và vật liệu tiên tiến. Nếu thành công, đây sẽ là một tên lửa tấn công chính xác, được phóng bằng động cơ phản lực, có thể đạt vận tốc Mach 5 (hơn 6.000km/h), dự kiến ​​được đưa vào sử dụng vào đầu những năm 2030.

Ngoài ra, Australia cũng tích cực phát triển hệ thống vũ khí năng lượng định hướng, tích hợp vào các phương tiện chiến đấu và bọc thép, đánh bại các phương tiện lớn như xe tăng chiến đấu chủ lực. Theo thông tin, một doanh nghiệp quốc phòng Australia chuyên sản xuất thiết bị, linh kiện quang điện đang phát triển loại vũ khí năng lượng định hướng sử dụng tia laser 26 kilowatt, dự kiến trang bị cho Lực lượng phòng vệ Australia vào cuối năm 2021.

PAKISTAN

Theo đánh giá của giới chuyên gia, tốc độ phát triển các loại vũ khí này của Pakistan chưa đáng kể. Hiện, nước này đang có kế hoạch trang bị cho tàu chiến hệ thống vũ khí năng lượng định hướng và tên lửa siêu thanh P282. Đây là loại tên lửa tầm xa, chống hạm lắp trên tàu, được phát triển dựa trên vũ khí laser năng lượng định hướng do Viện Nghiên cứu và phát triển Hải quân đảm nhiệm. Mặc dù Pakistan đã mua tên lửa chống hạm siêu thanh CM-302/YJ-12 cho các khinh hạm Type 054A/P nhưng P282 siêu thanh sẽ giúp Pakistan “đi tắt đón đầu” với năng lực tương tự Ấn Độ. Theo thông tin, Trung Quốc là nguồn cung cấp vũ khí năng lượng định hướng và công nghệ tên lửa đạn đạo chống hạm, trong đó có P282 cho Pakistan. Do Pakistan có mối quan hệ lâu dài với Tập đoàn Khoa học và Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASIC), nên khả năng P282 sẽ là tên lửa tiếp theo trong danh sách dài tên lửa đạn đạo nhiên liệu rắn mà CASIC hỗ trợ Pakistan.

Thiếu tá NGUYỄN LAN ANH

(Theo Defense News)