Đưa xăng dầu vượt Trường Sơn - "Cái khó ló cái khôn"

ĐƯA ĐƯỜNG ỐNG VƯỢT TRƯỜNG SƠN

Đầu tháng 8/1968, với những nỗ lực rất lớn của cán bộ, kỹ sư, chiến sĩ, đường ống xăng dầu đã vượt qua vùng "tam giác lửa" Bến Thủy - Nam Đàn - Linh Cảm thuộc Nghệ An và Hà Tĩnh. Tuy vậy, việc lắp đoạn tuyến vượt đèo Mụ Giạ (trên trục đường 12A, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình tới cửa khẩu Cha Lo biên giới Việt - Lào) gặp vô vàn khó khăn. Suốt 3 tháng vật lộn thi công vẫn không thể đưa xăng dầu vượt đèo vì máy bay Mỹ oanh tạc suốt đêm ngày. Quyết tâm chiến lược đưa xăng dầu vào chiến trường bằng đường ống có nguy cơ bị phá sản. Kế hoạch vận chuyển của Đoàn 559 bị đe dọa vì không có xăng dầu để xe chạy. Trước tình thế đó, dưới sự chỉ huy của Thiếu tá Mai Trọng Phước, Chỉ huy trưởng Công trường 18 (sau là Đại tá, Cục trưởng Cục Xăng dầu, Tổng cục Hậu cần), bộ đội ta đã tìm ra cách hóa giải chướng ngại vật, đưa đường ống xăng dầu tiến về phía trước. Cùng với đánh địch mặt đất, quét lũ biệt kích thám báo, ta tạo nghi binh bằng cách vừa làm tuyến tránh vừa khắc phục tuyến bị đánh để lừa địch. Khi máy bay địch bắn phá, bộ đội ta đốt cháy một số phi xăng dầu, thu hút máy bay địch thả bom. Nhờ đó, đường ống dẫn xăng dầu được vận hành thông suốt. Đêm giao thừa Tết Kỷ Dậu 1969, xăng dầu đã đến được kho Na Tông trước sự ngạc nhiên, vui mừng của Đoàn 559.

Đến tháng 8/1969, đường ống xăng dầu đã vượt qua đỉnh 700 của dãy Trường Sơn, dọc theo suối Ra Vơ đến kho dã chiến ở bản Ra Mai (Lào). Khi phát hiện ra, địch đã sử dụng B52 oanh tạc quét sạch 8km ống dọc suối Ra Vơ và duy trì trong suốt 3 tháng, buộc ta phải tìm tuyến tránh. Địch cho máy bay dội bom xuống các cao điểm 700, 900 và trạm bơm T4; đồng thời, đánh phá các khu vực lân cận, kể cả những nơi chưa hề có dấu chân người. Do vậy, ý định mở tuyến tránh của ta không thực hiện được. Nhiều chiến sĩ ta ở trạm bơm đang thi công, lắp ráp đường ống bị thương vong, ảnh hưởng không nhỏ đến việc đưa xăng dầu qua cửa tử này.

Trước tình hình đó, cán bộ, kỹ sư nhận định lý do địch không đánh đỉnh 911 - đỉnh cao nhất khu vực này vì cho rằng, không ai đưa chiếc máy bơm nặng gần 3 tấn lên đỉnh cao chót vót như thế. Khi chúng tin tưởng rằng, đã chặn được dòng xăng dầu của hậu phương lớn miền Bắc vào tiền tuyến tại khu vực này, cũng là lúc ta có một quyết định táo bạo: đưa đường ống lên đỉnh 911; đồng thời, nghiên cứu xử lý các thông số kỹ thuật đưa dòng xăng dầu vượt qua đỉnh cao nối liền dòng chảy tới tiền phương… Sau khi nối ống vượt điểm cao 911, các kỹ sư tiến hành bơm xăng từ trạm T3 ở điểm cao 700 vượt qua đỉnh 911 thành công. Đúng vào ngày 22/12/1969, dòng xăng dầu đã vượt Trường Sơn ở chính nơi mà địch cho rằng không ai có thể làm được để tới Kho K5 ở bản Cọ (thuộc tỉnh Savannakhet  - Lào). Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên đã vào tận nơi chứng kiến và biểu dương chiến công đặc biệt này của những người lính xăng dầu.        

Đường dẫn xăng dầu vượt Trường Sơn phục vụ chiến trường miền Nam là một dòng chảy huyền thoại, được xây dựng bằng quyết tâm, lòng dũng cảm, trí thông minh và cả sự hy sinh của cán bộ, chiến sĩ ngành xăng dầu Quân đội.

BƠM XĂNG DẦU VƯỢT TRẠM VÀ PHÁT HIỆN SỰ CỐ

Việc đặt các trạm bơm (ký hiệu là T) trên tuyến vận hành xăng dầu đã được các nhà khoa học nghiên cứu định sẵn khoảng cách thích hợp đối với từng địa hình, từng loại ống dẫn… Ở Liên Xô hồi đó cũng chỉ mới thực hiện bơm vượt một trạm, vậy mà, ở giữa núi rừng hiểm trở Trường Sơn, bộ đội ta đã đưa xăng vượt 2 trạm!

Chuyện là, giữa mùa khô 1970-1971, ta thực hiện đưa xăng dầu qua cửa khẩu Đường 18 để phục vụ đánh địch trong Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào. Khu vực này sát vĩ tuyến 17, địch đánh phá vô cùng ác liệt. Khi ta đã tập kết xăng để chuyển vào Kho K7 (phía Nam Đường 9) thì địch phát hiện được trạm bơm T5 và ngay lập tức chúng sử dụng bom laser đánh phá.

Thời điểm đó, ta đã mất trạm bơm T4 do địch đánh hỏng trước đó, giờ lại mất trạm bơm T5. Vậy, vấn đề đặt ra là phải tìm cách đưa xăng dầu vượt được đoạn đường mà lẽ ra 2 trạm bơm nói trên phải đảm nhiệm. Trước tình hình đó, các cán bộ, kỹ sư Trung đoàn 592 đã nghiên cứu và áp dụng giải pháp bơm vượt trạm bằng cách  khống chế áp suất dòng chảy ở ngưỡng chịu đựng tối đa; đồng thời, chọn lưu lượng phù hợp để đưa xăng từ trạm T3 chạy thẳng qua đoạn đường dài 70km vào Kho K5 ở bản Cọ rồi đưa vào các kho ở phía trong. Phương pháp này được triển khai thành công và duy trì suốt chiến dịch, cho đến khi có trạm bơm mới.

Có thể nói, việc quyết tâm bơm xăng dầu vượt trạm không những làm cho đối phương hết sức bất ngờ mà còn khẳng định sự mưu trí, dũng cảm của bộ đội ta, đáp ứng kịp thời nguồn xăng dầu phục vụ chiến trường. Bên cạnh nghiên cứu giải pháp bơm xăng dầu vượt trạm, cán bộ, kỹ sư của ta còn nghiên cứu phát hiện sự cố từ xa, hạn chế thương vong và thời gian, công sức khắc phục sự cố. Trong quá trình đưa xăng dầu vào tiền tuyến, việc phát hiện sự cố ống dẫn xăng dầu dài hàng trăm cây số, lại chôn sâu dưới lòng đất, là công việc rất phức tạp, khó khăn, đôi khi phải đánh đổi cả bằng máu. Để duy trì dòng chảy thông suốt, các kỹ sư của ta đã nghiên cứu cách phát hiện sự cố đường ống từ xa. Bắt đầu từ việc dựa vào chỉ số áp suất ở các trạm bơm và các cửa van, xác định mối liên hệ giữa các yếu tố ấy, đối chiếu với trạng thái áp suất quy chuẩn để phát hiện sự cố trong khoảng độ dài xác định. Tiếp theo là khoanh vùng phạm vi, vị trí của sự cố. Nhờ có phương pháp này đã rút ngắn thời gian tìm kiếm và kịp thời xử lý sự cố đường ống từ xa.

Đường dẫn xăng dầu vượt Trường Sơn phục vụ chiến trường miền Nam là một dòng chảy huyền thoại, được xây dựng bằng quyết tâm, lòng dũng cảm, trí thông minh và cả sự hy sinh của cán bộ, chiến sĩ ngành xăng dầu Quân đội. Song hành với đường mòn Hồ Chí Minh, đường ống dẫn xăng dầu vào Nam đã góp phần "đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào" để non sông được nối liền một dải như ngày nay. 

PHẠM XƯỞNG