Công nghiệp quốc phòng (CNQP) là một bộ phận của công nghiệp quốc gia, là thành tố quan trọng không thể thiếu trong xây dựng tiềm lực quốc phòng, an ninh. Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, ngành CNQP không ngừng phát triển, đáp ứng được yêu cầu sản xuất, sửa chữa, cải tiến vũ khí, trang bị kỹ thuật (VKTBKT) cho Quân đội; đồng thời, góp phần nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp, phục vụ đời sống dân sinh. Tuy nhiên, hệ thống thể chế, chính sách về phát triển CNQP chưa tương xứng với đòi hỏi của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; quy mô sản xuất của các doanh nghiệp quốc phòng còn nhỏ hẹp; dây chuyền, thiết bị lạc hậu, sử dụng nhiều nhân công; nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, chuyên gia đầu ngành còn thiếu. Bên cạnh đó, việc thực hiện lưỡng dụng trong các dự án đầu tư và duy trì đội ngũ cán bộ, công nhân viên, người lao động trong các ngành sản xuất đặc thù còn gặp nhiều khó khăn. Công tác huy động công nghiệp dân sinh phục vụ CNQP chưa đạt hiệu quả thực sự rõ nét...
Trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ (KHCN), nhất là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đồng thời, từ thực tiễn các cuộc xung đột trên thế giới thời gian gần đây, như: Nga - Ukraine ở Đông Âu, Hamas - Israel ở dải Gaza (Trung Đông)… đặt ra yêu cầu đẩy mạnh xây dựng, phát triển CNQP theo hướng tự chủ, tự cường, hiện đại và lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia, góp phần nâng cao tiềm lực, sức mạnh quân sự, quốc phòng của đất nước.
Từ thực tiễn các cuộc xung đột trên thế giới gần đây, như: Nga - Ukraine ở Đông Âu, Hamas - Israel ở dải Gaza (Trung Đông)… đặt ra yêu cầu đẩy mạnh xây dựng CNQP theo hướng tự chủ, tự cường, hiện đại và lưỡng dụng.
Vì vậy, để tiếp tục xây dựng, phát triển CNQP trong tình hình mới, cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề sau:
Thứ nhất, quán triệt sâu sắc, cụ thể hóa quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng, phát triển CNQP trong tình hình mới.
Với chức năng, nhiệm vụ là nghiên cứu, sản xuất, sửa chữa, cải tiến, hiện đại hóa VKTBKT, vật tư kỹ thuật, trang bị hậu cần phục vụ quốc phòng, an ninh và các chương trình phát triển kinh tế - xã hội đất nước, do đó, việc phát triển mô hình tổ chức, cơ chế quản lý của CNQP cần có sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển của công nghiệp quốc gia, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Quá trình phát triển CNQP cần thực hiện tốt việc quán triệt sâu sắc đến tất cả các cấp, các ngành, các địa phương và nhân dân về quan điểm, đường lối, mục tiêu, nhất là Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về đẩy mạnh phát triển CNQP đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Tích cực đổi mới tư duy, nhận thức, giải pháp phát triển CNQP để vừa bảo đảm cho mục tiêu quốc phòng, an ninh, vừa góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Sản xuất súng bộ binh ở Nhà máy Z111 (Tổng cục CNQP). Ảnh: SỸ HÙNG
Thứ hai, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực CNQP.
Để phát triển ngành CNQP lưỡng dụng, hiện đại, vấn đề đặt ra là cần phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực một cách toàn diện cả về số lượng và chất lượng tổng hợp. Chú trọng xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ khoa học có trình độ cao, chuyên gia đầu ngành trên các lĩnh vực trọng điểm, đặc thù, mũi nhọn, công nghệ mới; có năng lực sáng tạo, phương pháp làm việc khoa học và tác phong công nghiệp. Để làm được điều đó, trước hết cần có cơ chế, chính sách tuyển dụng, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; kết hợp đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ. Trong đó, nội dung đào tạo cần tập trung đổi mới theo hướng thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng thành tựu KHCN phục vụ phát triển CNQP. Bên cạnh đó, cần đầu tư ngân sách cho các cơ sở đào tạo, các viện nghiên cứu trong và ngoài Quân đội; tăng cường liên kết giữa các cơ sở đào tạo, tăng thời gian thực hành để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực CNQP.
Thứ ba, quy hoạch, bố trí lại hệ thống CNQP.
Việc quy hoạch, bố trí lại hệ thống CNQP hiện nay là một trong những đòi hỏi cấp bách nhằm giải quyết các vấn đề về quản lý, phát huy các nguồn lực, chuyên môn hóa sản xuất... Vì vậy, cần tiến hành rà soát lại hệ thống CNQP đất nước một cách toàn diện, cụ thể; quy hoạch, bố trí lại hệ thống CNQP phù hợp với tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030. Theo đó, cần nghiên cứu, xây dựng mô hình doanh nghiệp CNQP theo hướng gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu, thiết kế và sản xuất, giữa sản xuất và sửa chữa, bảo đảm cho CNQP hòa nhập sâu hơn vào công nghiệp quốc gia; nâng cao hiệu quả kết hợp quốc phòng với kinh tế, tiến tới thành lập các tập đoàn, tổ hợp CNQP. Đồng thời, lựa chọn công nghệ chế tạo, cải tiến và chuyển giao công nghệ sản xuất, nhằm tạo ra cơ cấu phù hợp với yêu cầu phát triển CNQP trong tình hình mới. Bên cạnh đó, cần phối hợp chặt chẽ giữa việc xây dựng CNQP với các ngành công nghiệp dân sinh phù hợp với quy hoạch vùng và chuyên môn hóa sản xuất, nhằm tạo ra cơ cấu sản phẩm hợp lý và hiệu quả.
Tích cực đổi mới tư duy, nhận thức, giải pháp phát triển CNQP để vừa bảo đảm cho mục tiêu quốc phòng, an ninh, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia và thực hiện các mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Thứ tư, đẩy mạnh, mở rộng hợp tác quốc tế về CNQP.
Theo đó, cần tập trung nâng cao hiệu quả hợp tác CNQP với các nước đối tác truyền thống theo hướng mở rộng hình thức hợp tác trên cơ sở đôi bên cùng có lợi; thực hiện liên doanh sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, dịch vụ kỹ thuật... Mở rộng mối quan hệ hợp tác song phương, đa phương nhằm đa dạng hóa các nguồn lực quốc tế trong phát triển CNQP đất nước. Một trong những kênh quan trọng để đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong CNQP chính là tham gia tích cực vào thị trường vũ khí và công nghệ quân sự của thế giới, khu vực. Muốn vậy, cần tiếp tục đẩy mạnh phát triển sản xuất, hướng đến xuất khẩu VKTBKT do CNQP Việt Nam sản xuất.
Có thể thấy, đẩy mạnh phát triển CNQP là chủ trương xuyên suốt của Đảng, Nhà nước ta. Nhiệm vụ của ngành CNQP trong thời gian tới rất nặng nề và yêu cầu ngày càng cao. Ngành CNQP cần xác định rõ các nhiệm vụ và giải pháp thực hiện nhằm xây dựng CNQP tự lực, tự cường, hiện đại và lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu VKTBKT cho Quân đội và đóng góp tích cực vào sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Đại tá, TS. NGỌ VĂN DUY - Trung tá, ThS. THÁI XUÂN DOANH
Trường Sĩ quan Lục quân 2