Phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực công nghiệp quốc phòng

Văn hóa là hồn cốt của dân tộc, là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững. Văn hóa cũng là một trong những trụ cột chủ yếu của công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước. Để tiếp tục phát huy vai trò của văn hóa trong tình hình mới, Đảng khẳng định cần phải "tập trung nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới".

Phát huy những giá trị văn hóa, chuẩn mực con người Việt Nam, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Trong đó, các thành tố "dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học" là những giá trị cốt lõi, tiêu biểu nhất, bảo đảm tính cân đối, hài hòa giữa các yếu tố truyền thống và hiện đại, dân tộc và quốc tế, đặc thù và phổ quát. Do đó, việc phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam phải bao gồm các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tiếp thu sáng tạo, phù hợp các giá trị tốt đẹp của nhân loại; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; con người phải được đặt ở vị trí trung tâm, vừa là chủ thể, vừa là mục tiêu, động lực của quá trình đổi mới, phát triển.

Trong tình hình mới, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đặt ra yêu cầu ngày càng cao. Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 17/1/2022 của Bộ Chính trị về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo; Nghị quyết số 230-NQ/QUTW ngày 2/4/2022 của Quân ủy Trung ương xác định mục tiêu đến năm 2025, cơ bản Quân đội được xây dựng tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu đó, trước hết cần phải xây dựng và phát triển nguồn nhân lực quân sự có phẩm chất, năng lực với tiêu chuẩn, tiêu chí sát thực tế của từng ngành, lĩnh vực. Nguồn nhân lực công nghiệp quốc phòng (CNQP) là một bộ phận quan trọng của nguồn nhân lực quân sự, lực lượng tiên phong trong quán triệt và thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo" (gọi tắt là Nghị quyết 08).

Dưới góc nhìn lý luận và thực tiễn cho thấy, cần thiết phải phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP. Những giá trị cơ bản, cốt lõi, yếu tố quan trọng của hệ giá trị văn hóa Việt Nam phải được thấm sâu trong từng con người và chuyển hóa thành hành động thiết thực, với động cơ phấn đấu, sự nỗ lực quyết tâm cao, luôn tận trung với nước, tận hiếu với dân, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Nghị quyết 08 xác định rõ mục tiêu: Phát triển CNQP theo hướng lưỡng dụng, ngày càng hiện đại, có trình độ khoa học - công nghệ cao, là bộ phận quan trọng và trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia. Trong 10 nhóm giải pháp phát triển CNQP đến năm 2030 và những năm tiếp theo có nhóm giải pháp về đào tạo, sử dụng, thu hút nguồn nhân lực cho CNQP, đã khẳng định rõ vị trí, vai trò của nguồn nhân lực CNQP trong tình hình mới. Do vậy, để phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP ở nước ta hiện nay cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của các tổ chức, lực lượng về phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP.

Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu nhằm bảo đảm sự thống nhất cao về nhận thức và hành động của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân trong phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam đối với phát triển nguồn nhân lực CNQP. Nội dung tuyên truyền phải thấm sâu vào từng tổ chức, cá nhân và được chuyển hóa thành sức mạnh tinh thần; xây dựng và bồi đắp những phẩm chất tốt đẹp, ý thức thượng tôn pháp luật; dân chủ đi đôi với kỷ luật, kỷ cương; tự do cá nhân gắn với trách nhiệm, nghĩa vụ; tuyên truyền, giáo dục, cổ vũ động viên cán bộ, nhân dân phát huy hệ giá trị văn hóa, sức mạnh của con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp và vai trò của các tổ chức, cá nhân trong phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam vào phát triển nguồn nhân lực CNQP.

Giải pháp này có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả của việc phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP ở các cơ quan, đơn vị trong toàn quân mà trực tiếp là ngành CNQP. Theo đó, các cấp ủy, tổ chức đảng lãnh đạo, chỉ đạo phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP sát với đặc điểm, điều kiện cụ thể của các cơ quan, đơn vị và yêu cầu, nhiệm vụ của ngành CNQP. Nghiên cứu, lựa chọn những giá trị cốt lõi cần phải đạt được để các tổ chức, cá nhân nỗ lực phấn đấu. Các tiêu chí, chỉ tiêu cũng phải bảo đảm được sự cân đối hài hòa giữa các yếu tố truyền thống và hiện đại, dân tộc và quốc tế, đặc thù và phổ quát. Xác định nội hàm cụ thể của các giá trị "dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học" trong ngành CNQP và phát triển nguồn nhân lực CNQP. Đặc biệt quan tâm đến việc  bồi đắp, nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức lối sống, văn hóa lãnh đạo, văn hóa ứng xử, tinh thần trách nhiệm trong học tập, nâng cao trình độ, năng lực công tác góp phần phát triển nguồn nhân lực CNQP đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Ba là, đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực CNQP theo hướng gắn kết chặt chẽ với những nội dung cơ bản của hệ giá trị văn hóa Việt Nam.

Các giá trị dân tộc, dân chủ, khoa học và nhân văn gắn bó chặt chẽ, tác động biện chứng với nhau, tạo thành đặc trưng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực CNQP bắt đầu từ những giá trị dân chủ để khơi dậy, phát huy sức mạnh của tập thể trong thực hiện các nhiệm vụ được giao. Những giá trị khoa học của hệ giá trị văn hóa Việt Nam phải hướng tới nâng cao trình độ khoa học - kỹ thuật và công nghệ trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ; nâng cao sức sáng tạo và khả năng ứng dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ, nhất là công nghệ mới. Xây dựng thế hệ cán bộ, nhân viên, người lao động có tư duy năng động, sáng tạo, tích cực và chủ động trong mọi hoạt động; đề cao tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, giáo dục ý chí, nghị lực của mỗi quân nhân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực CNQP nhằm khơi dậy khát vọng phát triển; phát huy hệ giá trị văn hóa và sức mạnh con người ở các cơ quan, đơn vị. Chuẩn bị các tiền đề cần thiết để có thể làm việc trong môi trường đa văn hóa, hội nhập quốc tế, kinh tế tri thức, kinh tế số...

Phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới là quá trình lâu dài, khó khăn, phức tạp, cần phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, kiên trì, bền bỉ, không chạy theo hình thức, phong trào.

Bốn là, xây dựng môi trường phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP.

Phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP ở nước ta hiện nay chịu tác động, ảnh hưởng rất lớn từ môi trường. Lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong ngành CNQP phải luôn quan tâm, xây dựng và tạo môi trường, điều kiện để phát triển nhân cách, bồi đắp, phát huy những đức tính của con người Việt Nam thời kỳ mới, như: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo... Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh góp phần giáo dục, rèn luyện con người về nhân cách đạo đức, lối sống; xây dựng môi trường văn hóa trong trong các hoạt động, các nhiệm vụ văn hóa lãnh đạo, văn hóa của tổ chức, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa ứng xử… góp phần hình thành và củng cố các giá trị tốt đẹp trong mỗi cá nhân và tổ chức.

Năm là, đấu tranh chống quan điểm sai trái, nhận thức chưa thật đầy đủ về phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP.

Thực chất của giải pháp này là gắn xây với chống. Trong xu thế hội nhập và phát triển đem đến cho các quốc gia cả thời cơ và thách thức đan xen. Trong lĩnh vực văn hóa, hội nhập và phát triển đem đến các giá trị văn hóa công nghệ, văn hóa thông tin cùng các hoạt động và loại hình văn hóa mới phục vụ cho việc nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần làm phong phú các giá trị văn hóa Việt Nam truyền thống; nâng cao trình độ tư duy khoa học của xã hội công nghiệp. Đồng thời, đặt dân tộc ta trước những thách thức lớn trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống. Nhiều giá trị tinh thần cốt lõi của dân tộc nói chung cũng như các giá trị đạo đức nói riêng có nguy cơ mai một. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh sử dụng con bài tư tưởng, văn hóa để chống phá cách mạng nước ta. Bởi vậy, cấp ủy, chỉ huy các cấp ở cơ quan, đơn vị trong toàn quân nói chung và ngành CNQP nói riêng cần phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng trong đấu tranh với quan điểm sai trái, phản động của các thế lực thù địch lợi dụng văn hóa để chống Đảng, Nhà nước, chế độ và nhân dân ta; đồng thời, xây dựng, bồi đắp và củng cố những giá trị tốt đẹp, chống lại những thói hư, tật xấu trong xã hội.

Sáu là, nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác của các chủ thể, lực lượng về phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP.

Phát huy hệ giá trị văn hóa Việt Nam trong phát triển nguồn nhân lực CNQP đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới là quá trình lâu dài, khó khăn, phức tạp, cần phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, kiên trì, bền bỉ, không chạy theo hình thức, phong trào. Muốn vậy, phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác của các chủ thể, lực lượng, nắm chắc những nội dung cơ bản, cốt lõi hệ giá trị văn hóa Việt Nam và các chỉ tiêu, tiêu chí, quy định của ngành để quán triệt, vận dụng sát thực tế đem lại chất lượng và hiệu quả cao.

Đại tá, PGS, TS. HOÀNG VĂN PHAI

Viện trưởng Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự,

 Học viện Chính trị/Bộ Quốc phòng

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Bộ Chính trị (2018), Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22/3/2018 của Bộ Chính trị về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

2. Bộ Chính trị (2022), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo”.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật.

4. Quân ủy Trung ương (2022), Kết luận số 1172-KL/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương về tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác văn hóa, văn học, nghệ thuật trong quân đội thời kỳ mới.