ĐÔI NÉT VỀ CÔNG NGHỆ THỰC TẾ ẢO
Thực tế ảo (Virtual reality - VR)là thuật ngữ mô tả môi trường mô phỏng bằng máy tính, hình ảnh hiển thị trên màn hình thông qua kính nhìn ba chiều, cùng với các giác quan khác như âm thanh, xúc giác... để tạo ra một thế giới “như thật”. Thế giới “nhân tạo” này lại phản ứng, thay đổi theo ý muốn (tín hiệu vào) của người sử dụng (hành động, lời nói...). Đặc tính quan trọng nhất của công nghệ thực tế ảo là tương tác thời gian thực, tức là khả năng nhận biết thế giới thực gần trùng khít với thế giới ảo. Hệ thống thực tế ảo gồm 5 thành phần: phần mềm, phần cứng, mạng liên kết, người dùng, các ứng dụng. Trong đó, phần mềm, phần cứng và các ứng dụng là quan trọng nhất. Phần mềm là “linh hồn” của công nghệ thực tế ảo và hệ thống máy tính, vì nó có thể dùng ngôn ngữ lập trình và phần mềm đồ họa để mô hình hóa, mô phỏng các đối tượng của thực tế ảo. Phần cứng gồm máy tính với cấu hình đồ họa mạnh, cùng các thiết bị đầu vào (chuột, bàn phím, máy quét, micro, webcam...) và đầu ra (màn hình 3D, loa nghe âm thanh vòm, bộ phản hồi cảm…). Thực tế ảo tăng cường (Augmented Reality - AR) mô tả trạng thái vật lý xung quanh con người và được chèn thêm các chi tiết ảo nhờ điện thoại thông minh (smartphone), máy tính hay thiết bị điện tử khác, với các nhiệm vụ cơ bản, riêng biệt và kết hợp đầu ra một cách hữu ích.
“Ảo hóa” là xu thế quan trọng trong thời đại Cách mạng 4.0. Ảnh: Internet
Những năm 1960, chiếc kính thực tế ảo đầu tiên do kỹ sư người Mỹ Ivan Sutherland tạo ra được trang bị cho Quân đội Mỹ. Những năm 1990, công nghệ thực tế ảo được định hình rõ nét hơn và có bước phát triển mạnh mẽ trong vài năm gần đây, nhất là ở Mỹ, châu Âu và một số nước khác trên thế giới. Hiện nay, thực tế ảo đã và đang trở thành công nghệ mũi nhọn nhờ khả năng ứng dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực và tiềm năng kinh tế cao, nhất là tính lưỡng dụng (dân sự, quân sự).
ỨNG DỤNG ĐA LĨNH VỰC
Công nghệ thực tế ảo và thực tế ảo tăng cường được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, như: nghiên cứu khoa học, kỹ thuật; kiến trúc, bất động sản; giải trí; du lịch; dịch vụ; giáo dục và đào tạo; tài chính; thương mại; quốc phòng, an ninh… Nó đang trở thành công cụ chính trong hoạt động kinh tế, thương mại của các doanh nghiệp. Theo đó, người tiêu dùng ngày càng có xu hướng sử dụng công nghệ ảo để đưa ra các quyết định ngay tại nhà khi sử dụng các ứng dụng được cài đặt trên các thiết bị di động.
Hiện nay, dịch vụ giao hàng tại nhà bằng máy bay không người lái đã và đang được nhiều quốc gia đưa vào thử nghiệm, ứng dụng; việc can thiệp của người tiêu dùng vào quá trình sản xuất cũng được thực hiện thông qua phương tiện giao dịch ảo. Thực tế ảo tăng cường còn giúp người tiêu dùng có thể xem xét, kiểm tra chiếc ô tô định mua, hoặc tự thiết kế, sắp đặt đồ nội thất vào các không gian trong ngôi nhà của mình. Ngoài ra, phương tiện tự lái với sự trợ giúp của thực tế ảo và mạng 5G sẽ tạo nên cuộc cách mạng trong lĩnh vực giao thông vận tải. Theo đó, các đội xe tải tự hành, đội vận tải chuyển hàng ảo được kết nối với nhau, làm gia tăng hiệu quả của công tác vận chuyển, hậu cần - kho vận (logistics). Một ví dụ là Hãng IKEA (Thụy Điển) đã áp dụng công nghệ thực tế ảo tăng cường giúp khách hàng trải nghiệm sản phẩm và mua hàng. Nhờ đó, khách hàng được “chạm và cảm nhận”, tương tác với sản phẩm như trong cửa hàng thật. Điều này giúp người tiêu dùng không cần đến cửa hàng mà vẫn có thể truy cập để xem, cảm nhận và đặt hàng sản phẩm.
Hãng IKEA (Thụy Điển) áp dụng công nghệ thực tế ảo tăng cường giúp khách hàng có trải nghiệm mua hàng hoàn hảo hơn. Ảnh: Internet
Ở Việt Nam, các doanh nghiệp đã triển khai ứng dụng công nghệ thực tế ảo và thực tế ảo tăng cường trong một số lĩnh vực, như: đào tạo, huấn luyện, dạy nghề; y tế; xây dựng; du lịch và vui chơi giải trí... Ngày 10/9 vừa qua, tại Cần Thơ, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) phối hợp cùng UBND thành phố Cần Thơ tổ chức khai trương “Cổng thông tin du lịch và ứng dụng du lịch thông minh trên thiết bị di động”. Trong lĩnh vực dịch vụ, siêu thị “ảo” VinMart 4.0 đã đi vào hoạt động. Theo đó, người tiêu dùng có thể sử dụng tính năng Scan & Go trên ứng dụng VinID ở 73 siêu thị trên cả nước, với hơn 100 nhóm sản phẩm chọn lọc được mô phỏng gần giống như quầy hàng trong thực tế. Khách hàng chỉ cần mở ứng dụng VinID trên điện thoại thông minh, chọn tính năng Scan & Go sau đó quét mã QR (mã vạch hai chiều) các sản phẩm muốn mua tại VinMart 4.0 và thanh toán ngay bằng ứng dụng VinID; sản phẩm sẽ được giao đến tận tay chỉ sau 2-4 giờ.
Ngoài ra, công nghệ thực tế ảo còn được ứng dụng trong lĩnh vực y tế, giáo dục và đào tạo, qua mô phỏng cơ thể ảo nhằm phục vụ công tác giảng dạy, học tập, nghiên cứu bộ môn giải phẫu của Trường Đại học Duy Tân (Đà Nẵng); tạo hệ thống hỗ trợ đào tạo trực tuyến nhi khoa tiền lâm sàng giúp cho quá trình trao đổi thông tin, tư vấn, hội chẩn giữa tuyến trung ương với địa phương, hướng tới mô hình bệnh viện điện tử...
ỨNG DỤNG TRONG LĨNH VỰC QUÂN SỰ
Trong lĩnh vực quân sự, các nhà nghiên cứu đang phát triển hệ thống mô phỏng thực chiến cho binh sĩ tập bắn; sử dụng công nghệ thực tế ảo và một hệ thống khác để đào tạo kỹ năng khai thác vũ khí và chỉ huy từ xa hoặc dùng vào nhiệm vụ nguy hiểm như gỡ bom, mìn... Trong đội hình tác chiến (giả định), mỗi người lính mang theo một thiết bị (như đồng hồ đeo tay…) được trang bị công nghệ thực tế ảo, cung cấp đầy đủ thông tin về mục tiêu, kế hoạch tác chiến, tình hình thực tế, vị trí của các thành viên... mà không chịu tác động của hệ thống GPS.
Tại chiến trường, thương binh có thể được tiêm cấp cứu nhờ thiết bị tự động có nối mạng 5G với bệnh viện dã chiến. Máy bay trực thăng cứu thương không người lái có thể đến hiện trường sơ tán thương binh; phát hiện kẻ địch lẩn trốn nhờ dữ liệu âm thanh được lắp thiết bị trí tuệ nhân tạo phân tích và xác định chính xác. Máy bay không người lái siêu nhỏ có thể được điều động đến tiêu diệt địch, thậm chí bằng súng ngắn với độ chính xác cao.
Ứng dụng công nghệ thực tế ảo trong quá trình đào tạo, huấn luyện binh sĩ. Ảnh: Internet
Trung tâm huấn luyện phân tán (DTC) Mỹ đã xây dựng các kịch bản tác chiến sát thực tế bằng công nghệ thực tế ảo phục vụ huấn luyện binh sĩ. Theo đó, các lực lượng trên bộ có thể rèn luyện kỹ năng tác chiến hiệp đồng bằng cách phối hợp với lực lượng không quân như phi đội tiêm kích F-15E, với giả định “yểm trợ hỏa lực trên không tầm gần”. Trong huấn luyện, 8 phi hành đoàn F-15E tại căn cứ không quân Mountain Home ở bang Idaho đã phối hợp tác chiến với lính thủy quân lục chiến đến từ căn cứ Lewis-McChord ở bang Washington thông qua DTC. Giới chuyên gia nhận định, thực tế ảo đang có xu hướng trở thành phương thức mới để huấn luyện kỹ năng tác chiến cho binh sĩ nhờ lợi thế tiết kiệm chi phí. Ngoài ra, một số nước đã ứng dụng các thành tựu công nghệ thực tế ảo trong quá trình sản xuất vũ khí, trang bị. Trong đó, Nga đã bắt đầu sử dụng công nghệ in 3D để sản xuất các linh kiện siêu xe tăng thế hệ mới T-14 Armata...
Như vậy, có thể thấy, “ảo hóa” hiện đang là một xu thế tất yếu khách quan. Công nghệ thực tế ảo và thực tế ảo tăng cường đóng vai trò nòng cốt trong tốp 10 sản phẩm đặc trưng của thời đại Cách mạng 4.0.
Đại tá NGUYỄN NHÂM
_____________________
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Containerization - Công nghệ ảo hóa/tự động hóa trong thời đại Công nghiệp 4.0. (https://www.hyperlogy.com).
2. Công nghệ thực tế ảo (VR) là gì? (https://vegastar.com.vn).
3. Thực tế ảo VR và thực tế tăng cường AR tạo đột phá cho doanh nghiệp. (https://vrtech.com.vn).