Lực lượng Không quân của Iran

Lực lượng vũ trang Cộng hòa Hồi giáo Iran được đánh giá là mạnh nhất khu vực Trung Đông, có cấu trúc gồm: Quân đội, Vệ binh Cách mạng Hồi giáo và Cảnh sát. Trong đó, hai tổ chức là Quân đội và Vệ binh Cách mạng Hồi giáo có đầy đủ các quân binh chủng cần thiết, thực hiện chức năng và nhiệm vụ khác nhau nhưng đều đặt dưới sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng và Vũ trang Iran. Hiện, có khoảng 650.000 người phục vụ chính thức trong 2 tổ chức này. Theo biên chế, Quân đội Iran có 4 nhánh, gồm: Lục quân, Hải quân, Không quân và Phòng không. Trong khi đó, Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) hoạt động độc lập với Quân đội, có ngân sách riêng, gồm: Lục quân, Không quân vũ trụ, Hải quân, Đặc nhiệm và Dân quân. Lực lượng Không quân (thuộc Quân đội Iran) và Không quân vũ trụ (thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo) đều có nhiệm vụ bảo vệ vùng trời của đất nước và tấn công các mục tiêu của địch.

LỰC LƯỢNG KHÔNG QUÂN QUÂN ĐỘI QUỐC GIA

Lực lượng này có nhiệm vụ bảo vệ không phận của đất nước, theo dõi tình hình ở các khu vực chiến lược quan trọng gần Iran, tiến hành các hoạt động tác chiến, v.v. Lực lượng Không quân được trang bị vũ khí, thiết bị thực hiện nhiệm vụ ở cấp chiến thuật-chiến dịch, số lượng nhân sự khoảng hơn 50.000 người. Một số sở chỉ huy trực thuộc Bộ chỉ huy Không quân, như: hàng không, huấn luyện, hậu cần và thông tin liên lạc. Các binh đội được phân chia thành 4 khu vực tác chiến theo địa lý (Bắc, Trung tâm, Nam và Đông), theo quy mô và trách nhiệm đảm nhiệm của họ. Trực thuộc Sở chỉ huy Không quân có các căn cứ và các phi đội chiến đấu. Tùy thuộc vào thành phần của các đơn vị, các căn cứ được chia thành tiêm kích (9 đơn vị), hỗn hợp (3 đơn vị) và vận tải độc lập (2 đơn vị). Có tổng cộng 32 phi đội chiến đấu và hàng chục đơn vị bảo đảm. Lực lượng Không quân Quân đội quốc gia Iran có mạng lưới sân bay rộng khắp. Ngoài 14 căn cứ hoạt động thường xuyên, còn có hơn 20 căn cứ dự bị để triển khai các chiến dịch đường không và vận chuyển hàng hóa cho lực lượng Lục quân…

Thực tế, với khoảng 350 chiến đấu cơ, Không quân Iran được đánh giá là một trong những lực lượng lớn nhất thế giới. Nét đặc trưng của lực lượng này là chỉ có các vũ khí, trang bị nhập khẩu. Tuy nhiên, hầu hết đều đã cũ và lỗi thời, như tiêm kích F-14, F-5 và F-4 từ những năm 1970; khoảng 40 máy bay tiêm kích MiG-29 và 30 máy bay ném bom Su 24 mua của Nga từ những năm 1990; khoảng 20-25 máy bay tiêm kích đánh chặn F-14A Tomcat, 60 máy bay tiêm kích F-5E, 32 máy bay tiêm kích F-4E Phantom II mua của Mỹ trước đây; 30 máy bay tiêm kích J-7 mua của Trung Quốc (chế tạo phỏng theo máy bay MiG-21 của Nga)... Do lệnh trừng phạt, cấm vận, trong suốt 40 năm qua, Iran không mua được các chiến đấu cơ mới, do đó, phải nâng cấp và sao chép lại các máy bay cũ. Những chiếc F-4, F-14 và Su-22 đã được điều chỉnh về cấu trúc, trang bị thêm các bộ cảm biến và vũ khí mới. Iran cũng tự nghiên cứu chế tạo máy bay chiến đấu siêu âm HESA Shafaq, trực thăng chiến đấu dựa trên công nghệ phát triển trực thăng Bell-205 và Bell-206 của Mỹ. Họ còn có lực lượng vận tải hàng không quân sự khá lớn với hơn 110 chiếc, gồm nhiều loại như: máy bay vận tải hạng nặng Il-76 và C-130, khoảng 30 trực thăng vận tải.

Theo đánh giá, Iran hiện là một trong 5 cường quốc quân sự dẫn đầu thế giới về nghiên cứu, chế tạo máy bay không người lái (UAV).

LỰC LƯỢNG KHÔNG QUÂN VŨ TRỤ VỆ BINH CÁCH MẠNG HỒI GIÁO

Lực lượng Không quân vũ trụ Vệ binh Cách mạng Hồi giáo thực hiện một loạt các nhiệm vụ và có cấu trúc phức tạp hơn so với Lực lượng Không quân Quân đội Iran. Tổ chức này bao gồm các binh đoàn không quân chiến đấu, bảo đảm và các đơn vị phòng không. Ngoài ra, còn có lực lượng hàng không vũ trụ chịu trách nhiệm vận hành và sử dụng hệ thống tên lửa chiến lược, với khoảng 15.000 binh sĩ trong biên chế. Việc phân chia lực lượng như vậy cho phép các đơn vị với nhiều chức năng khác nhau có thể giải quyết mọi nhiệm vụ được giao, từ chiến đấu, huấn luyện đến vận chuyển hàng hóa. Lực lượng Không quân vũ trụ Vệ binh Cách mạng Hồi giáo bao gồm một số sở chỉ huy với những chức năng, nhiệm vụ khác nhau (sở chỉ huy tên lửa, không quân, phòng không, huấn luyện, thông tin liên lạc và hậu cần, kỹ thuật). 

Lực lượng Không quân vũ trụ Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran có chức năng giải quyết các nhiệm vụ phòng không chuyên biệt và toàn quân, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là bảo vệ lực lượng tên lửa chiến lược; sở hữu 6 căn cứ không quân và 8 nhóm không quân hỗn hợp. Không quân chiến đấu bao gồm một số phi đội sử dụng công nghệ tương đối cũ, một số máy bay huấn luyện, trực thăng vận tải và chiến đấu. Trong biên chế còn có các trạm ra-đa đủ khả năng bao phủ hầu hết biên giới của đất nước. Lực lượng tên lửa thuộc Không quân vũ trụ bao gồm 6 lữ đoàn được trang bị các tổ hợp tên lửa chiến dịch - chiến thuật và khoảng 100 tổ hợp tầm ngắn, 50 hệ thống tầm trung. Hiện, Iran đã bắt đầu triển khai chương trình tên lửa ICBM/IRBM, như Ghadr-100 có tầm bắn hơn 3.000km và phát triển bệ phóng vệ tinh IRIS. Nhằm tiêu diệt các mục tiêu trên không, Iran sử dụng các tổ hợp pháo phòng không tự hành và xe kéo với nhiều chủng loại có cỡ nòng nhỏ, cũng như tích hợp thành nhóm các hệ thống tên lửa phòng không tầm ngắn và tầm trung. Một số hệ thống phòng không được nhập khẩu của Nga (ZSU-23-4, Kvadrat, Tor-M1) và một số nước khác…

Nhìn chung, tình trạng của các lực lượng Không quân của Iran không phải lý tưởng. Tuy nhiên, Iran đang triển khai nhiều biện pháp nhằm phát huy sức mạnh của quân đội và đảm bảo hiệu quả chiến đấu tối đa. Nhờ đó, lực lượng không quân của nước này tiếp tục có những bước phát triển mới, đảm bảo quốc phòng, an ninh quốc gia, giải quyết tốt những tranh chấp, xung đột trong khu vực.

ĐOÀN ĐỨC ANH

(Tổng hợp)