Sau Ngày đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/9/1945), mặc dù bận trăm công nghìn việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn quan tâm đến hoạt động sản xuất, kinh doanh công - thương nghiệp cũng như đánh giá cao vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý nhà máy, xí nghiệp. Ngày 13/10/1945, khi giới doanh nhân tập hợp lại thành lập “Công Thương cứu quốc đoàn” và gia nhập Mặt trận Việt Minh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư động viên, cổ vũ. Với tư duy khoa học, mang tầm chiến lược, bức thư đã trở thành văn kiện đầu tiên của Đảng và Nhà nước về vai trò và sứ mệnh của doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam; đồng thời cũng là lời kêu gọi thi đua ái quốc đầu tiên về sản xuất, kinh doanh mà Người dành cho giới doanh nhân.
Trong thư, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá rất cao vai trò của sản xuất, kinh doanh đối với việc kiến thiết nước nhà sau quãng thời gian dài bị thực dân Pháp đô hộ, kinh tế công - thương nghiệp chậm phát triển so với nhiều nước trong khu vực. Bác viết: “Trong lúc các giới khác trong quốc dân ra sức hoạt động để giành lấy hoàn toàn độc lập của nước nhà, thì giới Công - Thương phải hoạt động để xây dựng một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng. Chính phủ nhân dân và tôi sẽ tận tâm giúp giới Công - Thương trong công cuộc kiến thiết này”. Dù ở thời điểm ấy, chính quyền cách mạng non trẻ đang phải đối đầu với nhiều vấn đề nổi cộm như “giặc đói”, “giặc dốt” và “giặc ngoại xâm”, nhưng Người đã chỉ rõ trong công cuộc kiến thiết đất nước, nhất định phải “xây dựng một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng”.
Đề cập tới mối quan hệ giữa công việc của giới doanh nhân và hoạt động sản xuất, kinh doanh trong ngành công nghiệp và thương mại đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Việc nước và việc nhà bao giờ cũng đi đôi với nhau. Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng. Vậy, tôi mong giới Công - Thương nỗ lực và khuyên các nhà công nghiệp và thương nghiệp mau mau gia nhập vào “Công - Thương cứu quốc đoàn” cùng đem vốn vào làm những công cuộc ích quốc lợi dân”.
Năm 1954, sau Hiệp định giơ-ne-vơ, miền Bắc được giải phóng và tiến hành công cuộc kiến thiết đất nước theo đường lối xã hội chủ nghĩa. Thời điểm ấy, với phương châm chiến lược của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”, vai trò của đội ngũ cán bộ được đặc biệt coi trọng, nhất là cán bộ ngành Công - Thương nghiệp. Đầu tháng 11/1955, khi gửi thư tới Hội nghị cán bộ quản lý xí nghiệp, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Đảng và Chính phủ tin cậy cán bộ, giao cho cán bộ nhiệm vụ chủ chốt, nhiệm vụ quản lý. Đây là một nhiệm vụ nặng nề nhưng rất vẻ vang… Cán bộ ta phải luôn cố gắng làm trọn nhiệm vụ, mới xứng đáng với lòng tin cậy của Đảng, của Chính phủ và của nhân dân. Muốn vậy thì cán bộ ta phải cố gắng quản lý thật tốt các xí nghiệp, phải bảo đảm kinh doanh có lãi cho nước nhà…”.
Sản xuất, kinh doanh mà không có biện pháp quản lý tốt sẽ rất dễ bị thất thoát, lãng phí và không đem lại lợi ích cho dân, cho nước. Tại Đại hội chiến sĩ thi đua ngành Thương nghiệp lần thứ nhất (tổ chức từ ngày 31/5 đến 5/6/1956) với sự tham dự của 354 đại biểu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến dự và căn dặn cán bộ ngành Thương nghiệp: “Phải tích cực chống lãng phí, tham ô, vì những sai lầm đó có hại cho Nhà nước, cho nhân dân và có hại trực tiếp cho cán bộ, nhân viên; phải thực hành tiết kiệm; quản lý tốt của công, quản lý chặt chẽ thị trường; chống đầu cơ tích trữ, bình ổn vật giá phục vụ nhân dân…”.
“Phải tích cực chống lãng phí, tham ô, vì những sai lầm đó có hại cho Nhà nước, cho nhân dân và có hại trực tiếp cho cán bộ, nhân viên; phải thực hành tiết kiệm; quản lý tốt của công, quản lý chặt chẽ thị trường; chống đầu cơ tích trữ, bình ổn vật giá phục vụ nhân dân…”.
(Chủ tịch Hồ Chí Minh)
Hoạt động sản xuất trong chế độ xã hội chủ nghĩa chắc chắn không phải là phương thức sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, bằng những phương tiện thô sơ, lạc hậu, mà cần được trang bị những máy móc, thiết bị hiện đại của nền sản xuất lớn. Trong bài báo “Con đường phía trước” (với bút danh là C.K) đăng trên báo Nhân Dân ngày 20/1/1960, Người viết: “Đời sống nhân dân chỉ có thể thật dồi dào, khi chúng ta dùng máy móc để sản xuất một cách thật rộng rãi; dùng máy móc cả trong công nghiệp và trong nông nghiệp. Máy móc sẽ chắp thêm tay cho người, làm cho sức người tăng lên gấp trăm, gấp nghìn lần và giúp người làm được những việc phi thường”. Tiếp đó, Người chỉ rõ: “Muốn có nhiều máy, thì phải mở mang các ngành công nghiệp làm ra máy, ra gang, thép, than, dầu… Đó là con đường phải đi của chúng ta, con đường công nghiệp hóa nước nhà…”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Nhà máy Cẩm Phả - Quảng Ninh (năm 1959). Ảnh: TL
Lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế đất nước rất cần ở người quản lý, điều hành doanh nghiệp sự năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Trong công cuộc xây dựng CNXH ở miền Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tới nhiều nơi, đi thăm nhiều địa phương, đến nhiều nhà máy, xí nghiệp, công trường, hợp tác xã; gặp gỡ nhiều cán bộ, công nhân, người lao động… Đến đâu Người cũng động viên mọi người đoàn kết, hăng hái thi đua lao động sản xuất, nâng cao quản lý, cải tiến kỹ thuật, thực hành tiết kiệm… để phát triển sản xuất. Những lời dạy vô cùng quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nay vẫn có ý nghĩa thiết thực với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp ngành Công - Thương.
“Cái chìa khóa của việc phát triển công nghiệp là ở cơ sở thì đẩy mạnh quản lý xí nghiệp và cán bộ, công nhân phải thạo kỹ thuật; các cơ quan lãnh đạo phải đi sâu đi sát, phục vụ sản xuất”.
(Chủ tịch Hồ Chí Minh)
Chủ tịch Hồ Chí Minh dường như đã “lường trước” căn bệnh hay dựa dẫm, ỉ lại của một số cán bộ trong các nhà máy, xí nghiệp ở địa phương. Do đó, trong buổi nói chuyện tại Hội nghị tổng kết công tác của Bộ Công nghiệp tối ngày 22/1/1960, Bác căn dặn: “Các xí nghiệp quốc doanh phải chú ý giúp đỡ làm cho công nghiệp địa phương ngày một phát triển. Nhưng các địa phương không nên ỉ lại vào Trung ương mà phải chú ý làm cho đúng phương châm: vốn, nguyên liệu, vật liệu, người của địa phương là chính; sản xuất hàng ra chủ yếu bán ở địa phương”.
Với tư duy khoa học, Người coi nâng cao công tác quản lý và kỹ thuật trong ngành công nghiệp là “chìa khóa vàng” để phát triển. Tại Hội nghị lần thứ bảy của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) tháng 4/1962, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến dự và phát biểu những nội dung rất dễ hiểu, thiết thực. Theo đó, trong định hướng công tác lãnh đạo về công nghiệp, Người nhấn mạnh: “Cái chìa khóa của việc phát triển công nghiệp là ở cơ sở thì đẩy mạnh quản lý xí nghiệp và cán bộ, công nhân phải thạo kỹ thuật; các cơ quan lãnh đạo phải đi sâu đi sát, phục vụ sản xuất”.
75 năm sau ngày gửi thư tới giới Công - Thương và hơn 50 năm ngày Bác đi xa, tư tưởng, những lời căn dặn của Người vẫn mang tính thời sự và ý nghĩa sâu sắc đối với đội ngũ cán bộ, công nhân viên, người lao động trong các doanh nghiệp hiện nay. Thực tiễn của quá trình gần 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước càng làm sáng tỏ tư tưởng, tư duy của Chủ tịch Hồ Chí Minh về hoạt động lao động sản xuất, kinh doanh, xây dựng phát triển kinh tế đất nước, trong đó có hoạt động kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng ở các doanh nghiệp quân đội. Đặc biệt, những tư tưởng vượt thời gian của Bác đã khẳng định rằng: Sự nghiệp dân giàu, nước mạnh đòi hỏi phải xây dựng được lực lượng xung kích hùng hậu là đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân, cán bộ quản lý, chuyên gia kỹ thuật giỏi, có ý chí khao khát làm giàu cho mình, cho doanh nghiệp và đất nước, có tinh thần dũng cảm, mạnh dạn trong đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh; có ý thức tôn trọng pháp luật, có tầm nhìn chiến lược và phương thức sản xuất, kinh doanh năng động, sáng tạo. Từ những tiên định, tư duy uyên bác của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt trọn niềm tin vào đội ngũ doanh nhân, cán bộ quản lý, chuyên gia kỹ thuật, công nhân viên và người lao động trong các nhà máy, xí nghiệp ngành Công - Thương, đó là phải nỗ lực sản xuất, kinh doanh; tham gia tích cực vào công cuộc kiến thiết đất nước, xây dựng “một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng”, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như ước nguyện cao cả của Người.
Đại tá, TS. NGUYỄN TIẾN HẢI
Học viện Chính trị
____________
Tài liệu tham khảo
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, NXB CTQG, HN, 2011, tập 6.
2. Bác Hồ với doanh nghiệp và doanh nhân Việt Nam, NXB CTQG, HN,2003.
3. Báo Nhân Dân ngày 20/1/1960.