Chiến tranh công nghệ cao đặt ra cho nghệ thuật quân sự Việt Nam những yêu cầu, nhiệm vụ cần thực hiện để đáp ứng tình hình mới.
Để chủ động nắm bắt cơ hội và tận dụng tối đa các lợi thế, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đối với Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, trong đó nêu 6 giải pháp để thực hiện việc tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Trên cơ sở Chỉ thị của Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành quyết định về việc phê duyệt Chương trình KHCN trọng điểm cấp Quốc gia giai đoạn 2019 đến 2025 về “Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0”. Mục tiêu của Chương trình là nghiên cứu ứng dụng, phát triển và chuyển giao một số công nghệ chủ chốt của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 mà Việt Nam có lợi thế để tạo ra các sản phẩm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Đồng thời, hỗ trợ thí điểm đổi mới một số mô hình quản trị, sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp trong một số lĩnh vực chủ chốt theo hướng chuyển đổi số hóa.
Bộ Quốc phòng cũng đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị của Thủ trướng Chính phủ về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Đồng thời, triển khai xây dựng Đề án về “Quan điểm, mục tiêu và chính sách chủ động tham gia Cách mạng công nghiệp 4.0 của CNQP giai đoạn đến năm 2030”. Trong đó, nêu ra 4 quan điểm, 4 mục tiêu và 4 giải pháp chính để CNQP Việt Nam tham gia có hiệu quả cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Đây được xem là hành động hết sức cần thiết nhằm chủ động, tạo bước đột phá cho phát triển CNQP trong giai đoạn mới.
Thực hiện chủ trương của Nhà nước và Bộ Quốc phòng về chủ động và tăng cường ứng dụng thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, thời gian qua, Tổng cục CNQP đã triển khai một số đề tài, nhiệm vụ KHCN nghiên cứu ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 vào nghiên cứu, thiết kế, chế tạo vũ khí mới và sản xuất CNQP, cụ thể là:
Lĩnh vực sản xuất: Bước đầu ứng dụng hệ thống thiết bị và phần mềm quản lý, điều hành, giám sát sản xuất. Một số cơ sở sản xuất đã đưa hệ thống tự động hóa và robot công nghiệp để thay thế con người trong các công đoạn sản xuất nguy hiểm, độc hại. Một số hệ thống thiết bị thông dụng đã được kết nối với các hãng sản xuất qua mạng internet nhằm giảm chi phí sửa chữa, bảo trì thiết bị.
Lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế chế tạo vũ khí mới: Triển khai một số hướng nghiên cứu bước đầu đạt kết quả đáng khích lệ, như: Tích hợp trang bị cho chiến sĩ đặc nhiệm các phương tiện tác chiến và bảo vệ hiện đại; robot trinh sát và chiến đấu, bước đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo; một số tổ hợp vũ khí điều khiển từ xa; vũ khí, đạn dược theo nguyên lý mới, hiện đại. Bên cạnh đó, ứng dụng một số công nghệ hiện đại trong sản xuất vật tư kỹ thuật phục vụ sản xuất CNQP; bước đầu ứng dụng công nghệ in 3D trong sản xuất các chi tiết khó của vũ khí.
Các hướng nghiên cứu nêu trên tuy mới đạt được kết quả bước đầu nhưng đã khẳng định tính khả thi trong tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 trong sản xuất quốc phòng. Do đó, cần tiếp tục đẩy mạnh việc nghiên cứu KHCN, ứng dụng thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0 phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và phát triển CNQP. Trong đó, tập trung vào các hướng nghiên cứu: Ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối internet để xây dựng các hệ thống quản lý sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hạ giá thành sản phẩm; ứng dụng hệ thống tự động hóa và robot để thay thế con người trong các công đoạn sản xuất nguy hiểm, độc hại và nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, nhất là việc tự động hóa các công đoạn sản xuất đặc biệt nguy hiểm; ứng dụng các công nghệ mới, công nghệ in 3D vào sản xuất CNQP; cải tiến, hiện đại hóa, thông minh hóa các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện có; thiết kế, chế tạo các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, hiện đại, tạo cơ sở vật chất để từng bước hình thành các lực lượng tác chiến mới phù hợp với sự phát triển của các loại hình tác chiến bảo vệ Tổ quốc trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0.
Sản xuất súng bộ binh thế hệ mới trên dây chuyền hiện đại ở Nhà máy Z111. Ảnh: TRẦN LÊ
Thời gian tới, để tiếp tục chủ động tham gia và ứng dụng hiệu quả thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 vào sự nghiệp xây dựng và phát triển CNQP, cần triển khai thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
Một là, tích cực tuyên truyền, nâng cao nhận thức về cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 để từng cán bộ, công nhân viên, người lao động trong toàn Tổng cục CNQP hiểu rõ đây là xu hướng tất yếu và sẽ có tác động sâu sắc đến đời sống kinh tế - xã hội nói chung, công cuộc xây dựng và phát triển CNQP nói riêng.
Hai là, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực, có biện pháp cụ thể để thu hút cán bộ có trình độ chuyên môn; kết hợp với việc tập huấn, đào tạo lại cho các cán bộ, nhân viên kỹ thuật, đặc biệt là khi áp dụng thành tựu Cách mạng công nghiệp 4.0 vào quản lý sản xuất và các dây chuyền, công đoạn sản xuất trong các nhà máy quốc phòng.
Ba là, trong phạm vi Tổng cục CNQP và từng đơn vị, cần xây dựng các đề án, kế hoạch cụ thể để chủ động ứng dụng thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 vào công tác nghiên cứu KHCN và sản xuất CNQP phù hợp với điều kiện thực tế, tranh thủ sự hỗ trợ của cấp trên về chính sách và kinh phí để triển khai thực hiện, bảo đảm hiệu quả, thiết thực.
Việc chủ động tham gia và ứng dụng thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0 là một trong các biện pháp để xây dựng và phát triển CNQP, do đó, yêu cầu các cơ quan, đơn vị cần triển khai thực hiện nghiêm túc các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chỉ thị, quyết định của Chính phủ, Bộ Quốc phòng và Tổng cục CNQP, góp phần xây dựng CNQP Việt Nam tiên tiến, hiện đại, củng cố tiềm lực quân sự, quốc phòng để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Thiếu tướng, TS. ĐÀO XUÂN NGHIỆP
Phó Chủ nhiệm Tổng cục CNQP