Theo chủ nghĩa Mác-Lênin, sức mạnh chiến đấu của quân đội phụ thuộc rất lớn vào trình độ vũ khí được trang bị. Quan điểm đó được thể hiện trên một số nội dung cơ bản sau:
Thứ nhất, vũ khí là nhân tố quan trọng làm thay đổi cục diện chiến trường. Bên cạnh đề cao vai trò to lớn của yếu tố con người, chủ nghĩa Mác-Lênin luôn nhấn mạnh vai trò của vũ khí. Ph.Ăngghen khẳng định: “Bạo lực không phải đơn thuần là một hành vi của ý chí, mà nó đòi hỏi phải có những công cụ để thực hiện, trong đó công cụ hoàn hảo hơn sẽ thắng công cụ không hoàn hảo bằng”1. Quan điểm của Ph.Ăngghen cho rằng trình độ của vũ khí chính là nhân tố có khả năng tạo đột biến, làm thay đổi cục diện sức mạnh các bên tham chiến trên chiến trường. Theo đó, quân đội được trang bị vũ khí hiện đại là ưu thế quan trọng trong tác chiến nếu nó được kết hợp với sức mạnh của con người.
Thứ hai, sức mạnh chiến đấu của quân đội là sức mạnh tổng hợp giữa yếu tố con người, vũ khí và cách thức giải quyết mối quan hệ giữa con người và vũ khí. Con người là chủ thể sáng tạo ra vũ khí và sử dụng chúng; vũ khí cần phải có sự điều khiển của con người mới có thể phát huy được sức mạnh và khả năng sẵn có. Ph.Ăngghen khẳng định: “Súng trường kiểu mới dĩ nhiên không thể tự bắn lấy, mà cần phải có những người có trái tim dũng cảm và bàn tay rắn chắc sử dụng nó”2. Trong khi đó, Lênin cho rằng: “Một đội quân giỏi nhất, những người trung thành nhất với sự nghiệp cách mạng cũng đều sẽ lập tức bị kẻ thù tiêu diệt, nếu họ không được vũ trang, tiếp tế lương thực và huấn luyện đầy đủ”. Rõ ràng, vũ khí hiện đại nhưng con người không được huấn luyện sử dụng đầy đủ, thiếu ý chí quyết tâm cũng không thể phát huy được sức mạnh của vũ khí, tất yếu sẽ dẫn tới thất bại. Lênin nhấn mạnh: “Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường”3. Theo đó, lòng tin vào cuộc chiến tranh chính nghĩa, sự giác ngộ, cần thiết phải hy sinh cho hạnh phúc của nhân dân sẽ là yếu tố nâng cao tinh thần và ý chí quyết tâm của binh sĩ, giúp họ chịu đựng được mọi khó khăn, gian khổ, chuyển hóa sức mạnh của vũ khí thành sức mạnh tổng hợp để chiến đấu và giành chiến thắng.
“Một đội quân giỏi nhất, những người trung thành nhất với sự nghiệp cách mạng cũng đều sẽ lập tức bị kẻ thù tiêu diệt, nếu họ không được vũ trang, tiếp tế lương thực và huấn luyện đầy đủ”.
(V.I. Lênin)
Thứ ba, sự phát triển của trình độ vũ khí làm thay đổi phương thức chiến đấu trên chiến trường. Chủ nghĩa Mác-Lênin khẳng định trình độ phát triển của sản xuất làm thay đổi trình độ, cách thức sử dụng vũ khí và phương thức chiến đấu trên chiến trường. Ph.Ănghen đã nói: “Phương thức chiến đấu mới do sự thay đổi trong chất liệu người lính”4, quan điểm này chỉ ra khi chất liệu của người lính thay đổi - tức vũ khí trang bị cho người lính có sự phát triển sẽ dẫn tới sự thay đổi tất yếu của phương thức chiến đấu và cả tổ chức biên chế: “Phương thức tiến hành chiến đấu mới dựa trên sự phân chia quân đội thành sư đoàn hay quân đoàn độc lập”5. Chính vì vậy, Ph.Ănghen cho rằng: “toàn bộ việc tổ chức và phương thức chiến đấu của quân đội, và do đó thắng lợi hay thất bại rõ ràng là phụ thuộc vào các điều kiện vật chất, nghĩa là điều kiện kinh tế, vào chất liệu của con người và của vũ khí”6.
Thấm nhuần tư tưởng chủ nghĩa Mác-Lênin, từ khi ra đời, Quân đội ta với phương châm “người trước, súng sau” đã từng bước xây dựng, chiến đấu, trưởng thành. Trong đó, chú trọng yếu tố chính trị tinh thần, ý chí quyết tâm chiến đấu, từng bước hiện đại hóa vũ khí, trang bị (VKTB) nhằm nâng cao sức mạnh tổng hợp của Quân đội. Trong tình hình hiện nay, trước yêu cầu bảo vệ Tổ quốc và nhiệm vụ xây dựng Quân đội hiện đại, cần tiếp tục vận dụng sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về vai trò của vũ khí. Theo đó, cần thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, chú trọng phát triển kinh tế đất nước làm nền tảng gia tăng nguồn lực đầu tư hiện đại hóa Quân đội.
Khi tiềm lực kinh tế được gia tăng chính là tạo ra nguồn lực vật chất và khả năng dự trữ cũng như đầu tư để xây dựng Quân đội. Để phát triển tiềm lực kinh tế đất nước, cần đột phá trong xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho kinh tế phát triển; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số. Đồng thời, thực hiện cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực và toàn bộ nền kinh tế; tăng cường nguồn lực để kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc; đổi mới cơ chế, chính sách, phát huy tối đa khả năng của mọi thành phần kinh tế cho nhiệm vụ phát triển đất nước. Từ đó, gia tăng các nguồn lực đầu tư cho quốc phòng, xây dựng sức mạnh Quân đội.
Công nhân Nhà máy Z115 sản xuất sản phẩm quốc phòng. Ảnh: CTV
Hai là, dành nguồn lực phù hợp để đầu tư hiện đại hóa VKTB trong Quân đội.
Theo đó, cần dựa vào nguồn lực hiện có và lộ trình hiện đại hóa Quân đội để xác định nội dung, chủng loại VKTB hiện đại cho từng quân, binh chủng, lực lượng. Nguồn lực này sẽ được định hình theo hướng sử dụng để mua sắm các loại VKTB hiện đại hoặc hiện đại hóa công nghiệp quốc phòng (CNQP) để tự chủ sản xuất VKTB tiên tiến. Trong điều kiện nguồn lực hạn chế, việc kết hợp giữa đầu tư mua sắm với tự chủ nghiên cứu, sản xuất là cần thiết. Do vậy, dựa trên thực lực kinh tế đất nước để ưu tiên dành nguồn ngân sách thích hợp đầu tư mua sắm VKTB hiện đại theo từng giai đoạn. Bên cạnh đó, Nhà nước, Bộ Quốc phòng cần tăng cường đầu tư phát triển các viện nghiên cứu, đào tạo nhân lực chất lượng cao, chuyên gia đầu ngành, tổng công trình sư trong lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế, chế tạo VKTB hiện đại.
Ba là, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa con người và vũ khí.
Con người phải được huấn luyện sử dụng, làm chủ VKTB hiện đại để tác chiến hiệu quả. Vì vậy, cần phải hiện đại hóa nội dung, chương trình đào tạo đội ngũ cán bộ các cấp trong các học viện, nhà trường Quân đội. Trong đó, nội dung chương trình, cơ sở vật chất, trang - thiết bị dạy học phải được đầu tư hiện đại, phản ánh trình độ tiên tiến của VKTB (phòng học mô phỏng tàu chiến, tàu ngầm, máy bay, trường bắn, sa hình tác chiến ảo, không gian chỉ huy liên hợp, mô hình hóa các vũ khí thông minh…). Đồng thời, nghiên cứu phát triển nội dung, chương trình, học cụ huấn luyện cán bộ, chiến sĩ tại các đơn vị huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, nhất là các hình thức chiến thuật, tác chiến hiệp đồng các cấp. Đặc biệt, cần làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, xây dựng ý chí quyết tâm, tinh thần “dám đánh, dám thắng chiến tranh hiện đại”, tạo dựng niềm tin vào vũ khí được trang bị.
Xây dựng, phát triển tập đoàn, tổ hợp CNQP hiện đại theo các nhóm, gồm: sản xuất đa chủng loại vũ khí trang bị bộ binh; phương tiện tác chiến quân, binh chủng và một số loại vũ khí trang bị, phương tiện đặc chủng như tác chiến không gian vũ trụ, chíp điện tử quân sự, hệ thống chỉ huy tác chiến liên hợp thông minh...
Bốn là, xây dựng nền CNQP Việt Nam tự chủ, hiện đại, lưỡng dụng.
Để xây dựng, hiện đại hóa Quân đội, tránh lệ thuộc vào nguồn cung VKTB, kỹ thuật - công nghệ quân sự từ bên ngoài, nhất thiết phải xây dựng nền CNQP hiện đại, tự chủ. Mặt khác, có chiến lược đầu tư nâng “thứ bậc” trình độ CNQP Việt Nam, phấn đấu đạt mức cao hơn trong 11 trình độ “thứ bậc” của thế giới, đảm bảo khả năng nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, làm chủ công nghệ sản xuất VKTB hiện đại. Hiện đại hóa CNQP bao hàm hiện đại hóa cả con người, cơ sở vật chất, công nghệ sản xuất và tổ chức biên chế. Về tổ chức, cần hướng tới xây dựng, phát triển thành tập đoàn, tổ hợp CNQP hiện đại theo các nhóm, gồm: sản xuất đa chủng loại VKTB bộ binh; sản xuất VKTB, phương tiện tác chiến quân, binh chủng và một số loại VKTB, phương tiện đặc chủng như tác chiến không gian vũ trụ, chíp điện tử quân sự, hệ thống chỉ huy tác chiến liên hợp thông minh... Bên cạnh đó, cần đón đầu xu hướng tác chiến mới để định hình nền tảng trước mắt và lâu dài cho nền CNQP về khả năng nghiên cứu, sản xuất các phương tiện tác chiến hiện đại. Đồng thời, có cơ chế, chính sách huy động, giữ gìn nguồn nhân lực trình độ cao, nhân lực có kỹ năng chuyên biệt; tăng cường khả năng liên kết, hợp tác trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ sản xuất VKTB hiện đại.
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn nhận thức, quán triệt và vận dụng sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về sức mạnh chiến đấu và vai trò của vũ khí trong xây dựng, hiện đại hóa Quân đội. Trước diễn biến phức tạp của khu vực, thế giới và bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về vai trò của vũ khí; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa con người với VKTB, phát huy hiệu quả tính năng của các loại VKTB, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.
Thượng tá, TS. PHÙNG MẠNH CƯỜNG - Trung tá, TS. BÙI TIẾN PHÚC
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1,4,5,6. C.Mác và Ph.Ăngghen, Toàn tập, tập 20, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1994, tr.234; tr. 237, tr.238, tr.241.
2. Ph.Ăngghen (1964), Tuyển tập luận văn quân sự, tập 5, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, tr.185.
3. V.I.Lênin (1989), Toàn tập, tập 31, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.105.