Quân nhân phạm tội! Đó là chủ đề một phóng sự truyền hình mà sau khi xem xong, người viết bài này cứ ám ảnh mãi. Chuyện kể về một sĩ quan ở đơn vị bộ đội địa phương, vì máu mê cờ bạc, cá độ bóng đá, dẫn đến vay nợ rồi không có khả năng hoàn trả. Trước áp lực tiền bạc và sự đe dọa của “đầu gấu”, quân nhân này đã liều lĩnh đi trấn lột tài sản, bị công an bắt, khởi tố ra tòa và… vào tù. Khi phải sống sau song sắt trại giam, anh ta mới thấm thía, ân hận về sự sa ngã của mình…
Dĩ nhiên, chuyện “con nợ khó đòi” không chỉ có ở đơn vị nọ. Thực tế, tình trạng này đang diễn biến khá phức tạp trong toàn quân. Có trường hợp vay tiền để buôn bán, kinh doanh rồi thua lỗ; có trường hợp vay tiền chơi hụi rồi vỡ nợ; nhưng cũng có những trường hợp vay tiền để đánh bạc, lô đề, cá độ hoặc tiêu xài cá nhân... Điều đáng lo ngại là nhiều người đã sử dụng giấy tờ tùy thân do Quân đội cấp (chứng minh sĩ quan, giấy ra vào, thẻ học viên, bằng lái xe, bằng tốt nghiệp…) để thế chấp, tín chấp vay tiền. Nguồn “cung” mà quân nhân, công nhân, viên chức quốc phòng tìm đến chủ yếu là các tổ chức tín dụng đen hoặc cửa hiệu cầm đồ. Hệ lụy từ việc vay nợ không có khả năng hoàn trả rất nặng nề đối với cá nhân, gia đình người vay nợ và cả cơ quan, đơn vị. Nhiều trường hợp vì chuyện vay nợ mà vợ chồng phải ly hôn, “tan cửa, nát nhà”, thậm chí quân nhân phải bỏ trốn khỏi đơn vị. Cũng có trường hợp do quẫn bách, không biết “đào đâu ra tiền” đã dẫn đến hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản công dân. Mặt khác, gia đình, người thân của các “con nợ” cũng bị vạ lây do các chủ nợ thuê côn đồ đến đe dọa, hành hung, làm mất an ninh trật tự trên địa bàn. Về mặt pháp luật, vay mượn tiền là quan hệ dân sự giữa các cá nhân với nhau, được điều chỉnh bởi Bộ luật Dân sự. Tuy nhiên, việc vay nợ chuyển thành quan hệ hình sự nếu người vay sử dụng vào mục đích bất hợp pháp, dẫn đến mất khả năng hoàn trả, sẽ bị khởi tố về tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại Điều 140, Bộ luật Hình sự. Như vậy, những quân nhân, công nhân, viên chức quốc phòng có thể không bị chủ nợ “săn đuổi” đòi tiền, thì cũng đủ yếu tố cấu thành tội phạm, bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Việc quân nhân, công nhân, viên chức quốc phòng vay nợ đã gây dư luận xấu trong xã hội, làm ảnh hưởng đến bản chất, truyền thống, uy tín của Quân đội và hình ảnh người quân nhân cách mạng. Để ngăn chặn tình trạng vay nợ không có khả năng thanh toán, sử dụng sai quy định giấy tờ tùy thân do Quân đội cấp vào việc vay nợ, ngoài việc tăng cường công tác giáo dục, nâng cao nhận thức của mỗi người, đòi hỏi phải có sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị và của chính gia đình. Cụ thể là cần nắm chắc tư tưởng, hoàn cảnh, đời sống, sớm phát hiện và có biện pháp ngăn chặn các hành vi tiêu cực như lối sống buông thả; chi tiêu vượt mức thu nhập; thiếu ý thức tu dưỡng, rèn luyện bản thân; sa đà cờ bạc, lô đề, ăn nhậu, tránh để “cái sảy nảy cái ung”, “cùng đường ăn vụng, làm liều”. Cùng với đó, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp cần tăng cường phối hợp với cấp ủy, chính quyền, cơ quan chức năng địa phương nơi đóng quân, kịp thời phát hiện, đấu tranh xóa bỏ các tụ điểm cờ bạc, lô đề, tín dụng đen và các tệ nạn xã hội khác, làm trong sạch địa bàn, tạo vành đai an toàn, phòng ngừa từ xa những nguyên nhân gây ra hiện tượng “con nợ khó đòi” là quân nhân, công nhân, viên chức quốc phòng và người lao động trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp quân đội.
NHẤT NGÔN