Đây là chủ trương lớn, huy động được nhiều nguồn lực của xã hội để phát triển sản xuất, kinh doanh, làm tăng hiệu quả hoạt động và cơ hội phát triển cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cũng đã xảy ra những tiêu cực, hạn chế trong việc thực hiện cổ phần hóa, làm thất thoát vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp.
Cách đây ít năm, dư luận từng xôn xao vụ tổng giám đốc một doanh nghiệp thuộc Bộ Công Thương bị cách chức do những sai phạm liên quan đến cổ phần hóa doanh nghiệp. Lý do là Ban lãnh đạo công ty này đã cố tình đưa ra thông tin về việc doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, phản ánh không trung thực vấn đề tài chính, hạ thấp giá trị tài sản doanh nghiệp, sau đó huy động người thân và “cánh hẩu” mua cổ phiếu với giá bèo bọt để trục lợi... Đó chỉ là ví dụ điển hình về chuyện tiêu cực, bất minh trong cổ phần hóa.Có thể thấy, tiêu cực dễ xảy ra khi thực hiện cổ phần hoá DNNN trước hết là ở công tác định giá tài sản. Theo đó, khi tiến hành thẩm định, những người có trách nhiệm cố tình bỏ ngoài sổ sách tài sản doanh nghiệp bằng muôn vàn thủ thuật, mánh lới để biển thủ, trục lợi cá nhân; xác định tài sản doanh nghiệp thường thấp hoặc cao hơn giá trị thực. Nhiều giá trị tài sản vô hình như thương hiệu doanh nghiệp, lợi thế thị trường, lợi thế độc quyền, giá trị đất đai … không được đánh giá đúng. Vì vậy, giá sàn chào bán tuy thấp, nhưng cổ phiếu vẫn không hấp dẫn đông đảo các nhà đầu tư. Chỉ đến khi đấu giá, những “ông chủ” thực sự mới tung tiền để vơ vét, thu gom cổ phiếu…
Ảnh minh họa.
Thực tế, ngay cả khi tiến hành cái gọi là “dân chủ, công khai, minh bạch” trong các phiên đấu giá, thì sau khi cổ phần hóa cũng vẫn có thể nảy sinh tình trạng “đi đêm” về nguồn vốn.Đây thực chất là sự liên kết ngầm giữa các cổ đông trong hoạt động doanh nghiệp.Ở các công ty cổ phần có vốn góp của Nhà nước, người ta tiến hành “đi đêm” để giành lấy quyền đại diện phần vốn. Tại các công ty cổ phần Nhà nước giữ quyền chi phối, nhóm cổ đông thiểu số tìm cách “đi đêm” với cổ đông đại diện phần vốn của Nhà nước để dễ bề thao túng. Và, ở các công ty cổ phần Nhà nước không giữ quyền chi phối thì sự vận động đang theo chiều hướng ngược lại, mục đích nhằm bảo đảm sự “thống lãnh” của một số người.
Thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ, thời gian tới, các bộ, ngành, địa phương sẽ tiếp tục thực hiện cổ phần hóa DNNN với giá trị tài sản rất lớn. Vì vậy, vấn đề “hậu cổ phần hóa” càng đòi hỏi những giải pháp đồng bộ, cả ở tầm quản lý vĩ mô và cấp doanh nghiệp. Trong đó, cần coi sự biến báo, “tù mù”, không thực chất trong định giá tài sản, trong đấu giá, bán cổ phiếu là hành vi chia chác, là biểu hiện tham nhũng, phải bị xử lý nghiêm minh trước pháp luật… Những việc “cần làm ngay” là phải bổ sung, hoàn thiện cơ chế, văn bản pháp quy, tiếp tục đổi mới công tác quản lý doanh nghiệp, tăng cường kiểm tra giám sát, phát huy vai trò cán bộ, đảng viên, tổ chức công đoàn trong các công ty cổ phần, đặc biệt là đối với những doanh nghiệp mà Nhà nước không còn nắm cổ phần chi phối.
Mặt khác, tổ chức tài chính trung gian, là cơ quan quyết định việc xác định giá trị doanh nghiệp, phải được cơ cấu, kiện toàn, hoạt động thực sự có hiệu quả và cần có chế tài, quy định trách nhiệm cụ thể, rõ ràng. Tránh tình trạng một số công ty kiểm toán hoặc tắc trách, hoặc chạy theo số lượng để hưởng phí dịch vụ mà tiếp tay cho hành vi tiêu cực, biến tiến trình cổ phần hóa trở thành tư nhân hóa, gây bất bình trong dư luận xã hội.
Cần phải lấp ngay những lỗ hổng, bất cập trong cổ phần hóa DNNN, bởi nếu không có sự quản lý, giám sát chặt chẽ thì tài sản Nhà nước sẽ rơi vào tay một nhóm người, làm giảm niềm tin của nhân dân vào công cuộc phòng, chống tham nhũng mà Đảng, Chính phủ và các cơ quan chức năng đang nỗ lực thực hiện.
NHẤT NGÔN